Āryabhaṭa | |
---|---|
Kelahiran | s. 476 M |
Meninggal dunia | 550 M[3] |
Latar belakang akademik | |
Pengaruh | Surya Siddhanta |
Karya akademik | |
Era | Zaman Gupta |
Minat lain | Matematik, astronomi |
Karya terkenal | Āryabhaṭīya, Arya-siddhanta |
Idea terkenal | Penerangan gerhana, putaran Bumi, cahaya Bulan, fungsi sinus, penyelesaian persamaan kuadratik pemboleh ubah tinggal, penganggaran nilai pi, diameter Bumi, pengukuran tempoh tahun sidereal |
Dipengaruhi | Bhaskara I, Brahmagupta, Varahamihira, Lalla, keilmuan sains Kerala dan Islam |
Aryabhata (ISO: Āryabhaṭa) atau Aryabhata I[4][5] (476–550 M)[3][6] ialah seorang ahli matematik, fizik dan ahli astronomi India pada zaman klasik matematik India dan astronomi India. Beliau hidup semasa zaman Gupta, dan menghasilkan karya seperti Aryabhatiya (yang menyebut bahawa pada Kali Yuga 3600, 499 M, beliau berumur 23 tahun)[7] dan Arya-siddhanta.
Aryabhata mencipta sistem tatatanda nombor fonemik, di mana nombor diwakili oleh konsonan-vokal monosuku kata. Pengulas kemudiannya seperti Brahmagupta membahagikan karyanya kepada Ganita ("Matematik"), Kalakriya ("Pengiraan Masa") dan Golapada ("Astronomi Sfera"). Matematik tulen beliau membincangkan topik seperti penentuan punca kuasa dua dan tiga, angka geometri dengan sifat dan ukurannya, masalah janjang aritmetik pada paku bayang, persamaan kuadratik, persamaan linear dan tak tentu. Aryabhata mengira nilai pi (π) hingga digit perpuluhan keempat, dan berkemungkinan menyedari bahawa pi (π) ialah nombor bukan nisbah, sekitar 1300 tahun sebelum Lambert membuktikan perkara yang sama.[8] Jadual sinus Aryabhata dan karyanya mengenai trigonometri sangat berpengaruh pada Zaman Keemasan Islam; karya beliau telah diterjemahkan ke dalam bahasa Arab dan mempengaruhi al-Khawarizmi dan al-Zarqali.[9][10] Dalam astronomi sferanya, beliau menggunakan trigonometri satah pada geometri sfera dan memberikan pengiraan pada gerhana matahari dan bulan. Beliau mendapati bahawa pergerakan bintang yang kelihatan ke arah barat adalah disebabkan oleh putaran sfera Bumi terhadap paksinya sendiri. Aryabhata juga menyatakan bahawa kilauan Bulan dan planet lain adalah disebabkan oleh cahaya matahari yang dipantulkan.[11]
<ref>
tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Bhau