Ikan Julat fosil: Ordovician–Neogene | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Kerapu gergasi di Akuarium Georgia, dilihat berenang bersama-sama sekumpulan ikan lain
Ikan lepu merah dilihat di depannya
| ||||||
Pengelasan saintifik | ||||||
| ||||||
Kumpulan termasuk | ||||||
Kumpulan tidak termasuk | ||||||
Ikan (Jawi: ايكن ) ialah haiwan akuatik, berkraniat, mempunyai insang yang tidak mempunyai anggota sisi dengan jejari. Haiwan yang tergolong bawah pentakrifan ini termasuklah ikan hag, ikan lamprei, ikan berawan, ikan bertulang serta pelbagai kumpulan berkaitan yang telah pupus. Kira-kira 95% spesies ikan hidup ialah ikan bersirip tulang yang tergolong di bawah kelas Actinopterygii, dengan kira-kira 99% daripadanya adalah teleos.
Organisma terawal yang boleh dikelaskan sebagai ikan ialah haiwan kordat bertubuh lembut yang mula-mula muncul semasa zaman Kambria. Walaupun haiwan ini tidak mempunyai tulang belakang yang sebenar, mereka memiliki notokord yang membolehkan mereka menjadi lebih tangkas berbanding rakan invertebrata mereka. Ikan terus berkembang merentasi era Paleozoik dengan kepelbagaian bentuk. Banyak ikan pada zaman Paleozoik mempunyai perisai tulang membaluti luar tubuh badan mereka yang melindungi mereka daripada pemangsa. Ikan berahang pertama muncul pada zaman Silures, selepas itu banyak ikan berahang menjadi pemangsa marin yang menggerunkan dan bukannya mangsa arthropoda sahaja, contohnya seperti jerung.
Kebanyakan ikan adalah bersifat ektoterma ("berdarah sejuk"), membenarkan suhu badannya berubah-ubah apabila suhu persekitarannya berubah, walaupun beberapa ikan aktif besar seperti jerung putih dan tuna boleh menahan suhu teras yang lebih tinggi.[1][2] Ikan boleh berkomunikasi secara akustik antara satu sama lain, selalunya untuk tujuan pemakanan, pertelingkahan atau pembiakan.[3]
Ikan banyak ditemui dalam kebanyakan badan air. Ia boleh ditemui di hampir semua persekitaran akuatik, setinggi aliran sungai di pergunungan (contoh seperti genus Salvelinus dan ikan sendi) ke sedalam zon abis dan zon hadal di dasar lautan (contoh seperti famili Ophidiidae dan Liparidae), walaupun belum ada spesies yang didokumenkan pada kedalaman 25% dari dasar lautan.[4] Dengan 34,300 spesies yang berhuraian, ikan mempamerkan kepelbagaian spesies yang lebih besar berbanding mana-mana kumpulan vertebrata lain.[5]
Ikan merupakan sumber alam yang penting bagi manusia di seluruh dunia, terutamanya sebagai makanan. Nelayan komersial dan nelayan sara diri memburu ikan di kawasan perikanan liar, atau menternak ikan di dalam kolam atau di dalam sangkar di kawasan lautan (melibatkan bidang akuakultur). Ikan juga ditangkap oleh nelayan rekreasi, dipelihara sebagai haiwan peliharaan, dibesar oleh pembela ikan, dan dipamerkan di akuarium awam. Ikan mempunyai peranan dalam kebudayaan sepanjang zaman, dari dijadikan sebagai dewa atau simbol agama, sehingga ke dijadikan sebagai subjek dalam seni, buku dan filem.
Haiwan tetrapod (seperti amfibia, reptilia, burung dan mamalia) berevolusi dari ikan bersirip cuping, jadi secara kladistiknya mereka turut merupakan sejenis ikan. Namun, secara tradisinya ikan (pisces atau ichthyes) dijadikan parafili dengan mengecualikan tetrapod, oleh itu ikan tidak dianggap sebagai kumpulan taksonomi formal dalam biologi sistematik, melainkan ia digunakan dalam pengertian kladistik yang termasuk tetrapod,[6][7] walaupun biasanya istilah "vertebrata" lebih digemari dan sebaliknya digunakan untuk tujuan ini (yang membawa maksud "gabungan ikan dan tetrapod"). Tambahan pula, setasea, walaupun merupakan mamalia, sering dianggap sebagai ikan oleh pelbagai budaya merentasi beberapa tempoh masa.
Contoh-contoh haiwan dari keluarga ikan :-