Selenium

Selenium,  ₃₄Se

Ciri-ciri umum
Rupa	Kilau logam hitam kekelabuan
Selenium dalam jadual berkala
S ↑ Se ↓ Te arsenik ← selenium → bromin
Nombor atom (Z)	34
Kumpulan, kala	kumpulan 16 (kumpulan kalkogen), kala 4
Blok	Blok p
Berat atom piawai (Ar)	78.96
Konfigurasi elektron	[Ar] 4s2 3d10 4p4
Bil. elektron per petala/cengkerang	2, 8, 18, 6
Ciri-ciri fizikal
Fasa	solid
Takat lebur	494 K ​(221 °C, ​430 °F)
Takat didih	958 K ​(685 °C, ​1265 °F)
Ketumpatan suhu bilik hampir	(gray) 4.81 g/cm3 (alpha) 4.39 g/cm3 (vitreous) 4.28 g/cm3
apabila cecair, pada t.l.	3.99 g/cm3
Titik genting	1766 K, 27.2 MPa
Haba pelakuran	(gray) 6.69 kJ/mol
Haba pengewapan	95.48 kJ/mol
Muatan haba molar	25.363 J/(mol·K)
Tekanan wap T (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k pada S (K) 500 552 617 704 813 958
Ciri-ciri atom
Keadaan pengoksidaan	6, 4, 2, 1,[1] -2 (oksida berasid kuat)
Keelektronegatifan	Skala Pauling: 2.55
Jejari atom	empirik: 120 pm
Jejari kovalen	120±4 pm
Jejari van der Waals	190 pm
Rampaian
Struktur hablur	​heksagon
Kelajuan bunyi rod nipis	3350 m/s (pada 20 °C)
Pekali pengembangan terma	(amorphous) 37 µm/(m·K) (pada 25 °C)
Daya pengaliran terma	(amorphous) 0.519 W/(m·K)
Sifat kemagnetan	diamagnetik[2]
Modulus Young	10 GPa
Modulus ricih	3.7 GPa
Modulus pukal	8.3 GPa
Nisbah Poisson	0.33
Skala Mohs	2.0
Kekerasan Brinell	736 MPa
Nombor CAS	7782-49-2
Isotop utama bagi selenium
Iso­top Kelim­pahan Separuh hayat Mod reputan Pro­duk 72Se syn 8.4 d ε - 72As γ 0.046 - 74Se 0.87% Se stabil dengan 40 neutron 75Se syn 119.779 d ε - 75As γ 0.264, 0.136, 0.279 - 76Se 9.36% Se stabil dengan 42 neutron 77Se 7.63% Se stabil dengan 43 neutron 78Se 23.78% Se stabil dengan 44 neutron 79Se trace 2.95×105 y β− 0.151 79Br 80Se 49.61% Se stabil dengan 46 neutron 82Se 8.73% 1.08×1020 y β−β− 2.995 82Kr
lihat bincang sunting | rujukan | dalam Wikidata

Selenium (Jawi: ‏سيلينيوم‎code: ms is deprecated ‎), unsur kimia bernombor atom 34, bersimbol kimia Se, dan berjisim atom 78.96, ialah sejenis unsur bukan logam, bertalian kimia dengan sulfur dan telurium, dan jarang ditemui dalam bentuk keadaan unsur di alam semula jadi.

Selenium yang diasingkan ditemui dalam beberapa bentuk berlainan, dan bentuk yang paling stabil ialah bentuk separa logam (semikonduktor) tumpat berwarna kelabu keunguan yang berstruktur rantaian polimer trigon. Selenium mengalirkan elektrik dengan lebih baik dalam keadaan terang berbanding gelap, maka digunakan dalam fotosel. Selenium juga wujud dalam pelbagai bentuk bukan pengalir, seperti sebentuk alotrop hitam kekacaan, serta beberapa bentuk habluran merah yang terhasil daripada molekul gelang lapan ahli seakan-akan sulfur.

Selenium ditemui dalam bijih sulfida seperti pirit, yang mana selenium menggantikan sebilangan sulfur dalam matriks bijih. Juga terdapat bahan galian yang berbentuk sebatian selenida atau selenat, tetapi jarang ditemui. Kegunaan utama selenium masa kini terutamanya untuk membuat kaca serta digunakan dalam kimia dan pigmen. Selenium juga pernah banyak digunakan untuk elektronik, tetapi kini digantikan oleh peranti semikonduktor silikon.

Garam selenida amat toksik, tetapi sedikit kuantiti unsur ini perlu untuk fungsi sel dalam kebanyakan haiwan, iaitu membentuk pusat aktif enzim glutation peroksidase dan tioredoksin reduktase (yang secara tidak langsungnya mengurangkan molekul teroksida tertentu dalam haiwan dan sesetengah tumbuhan) dan tiga enzim deiodinase diketahui (yang menukar sebentuk hormon tiroid ke bentuk lain). Keperluan selenium dalam tumbuhan berbeza mengikut spesies, termasuk sebilangan jenis tumbuhan yang langsung tidak memerlukannya.^[3]