Anachronisme

Op het schilderij van Lourens Alma Tadema (1868) van een Romeinse bloemenmarkt staan een schijfcactus en twee agaves. Cactussen en agaves komen oorspronkelijk uit Amerika en waren dus in de Romeinse tijd daarbuiten onbekend.
Lorenzo Lotto 1480–1556 Kerststal met kruisbeeld
Aristoteles in middeleeuwse klederdracht
Op het schilderij Lot en zijn dochters wordt het Bijbelse Sodom afgebeeld als een stad in de Lage Landen anno 1520

Een anachronisme is iets dat niet helemaal (meer) in de beschreven tijd past. Of, preciezer geformuleerd: een al dan niet gewilde inbreuk op of breuk in de chronologische samenhang van de beschreven toestanden of gebeurtenissen. Een anachronisme kan bestaan uit het in een onjuiste tijd plaatsen van concepten, personen, begrippen, gebeurtenissen, voorwerpen, gebruiken, uitdrukkingen, woorden, gebruikte technologie, (wijsgerige) opvattingen, muziek, kleding, materialen, planten en dieren – alles wat in verband kan worden gebracht met een bepaalde tijd. In de literatuur kan een anachronisme bewust worden toegepast als stijlfiguur.

De verplaatsing kan twee kanten op: iets wordt gebruikt op een moment dat het nog niet bestond (een fiets in de middeleeuwen), of juist op een moment dat het als achterhaald wordt ervaren (een muziekcassette in de huidige tijd).

Metonymisch is een anachronisme het genoemde concept of voorwerp zelf.


Developed by StudentB