De Nachtwacht

Zie Nachtwacht (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Nachtwacht.

De Nachtwacht Officieren en andere schutters van wijk II in Amsterdam, onder leiding van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburch, bekend als ‘De Nachtwacht’
Kunstenaar	Rembrandt
Jaar	1642
Techniek	Olieverfschilderij
Afmetingen	(huidig) 379,5 × 453,5 cm
Museum	Rijksmuseum
Locatie	Amsterdam
RKD-gegevens
Portaal    Kunst & Cultuur

De Nachtwacht is een schuttersstuk van de Hollandse schilder Rembrandt van Rijn (1606-1669) dat in 1642 gereed kwam. De huidige officiële titel luidt: Officieren en andere schutters van wijk II in Amsterdam, onder leiding van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburch, bekend als ‘De Nachtwacht’.^[1] Nog het meest oorspronkelijk echter is de omschrijving: 'De compagnie van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh maakt zich gereed om uit te marcheren'.^{[noot 1]}
Aanvankelijk had het schilderij helemaal geen titel. De naam 'Nachtwacht' komt voor het eerst voor in een document uit 1797.^[2]

De Nachtwacht is een van de beroemdste schilderijen ter wereld.^[3] Op het schilderij staat evenwel geen nachtwacht afgebeeld, maar een schutterij die ook overdag actief was. Hoewel deze titel eigenlijk dus een bijnaam is, staat het schilderij zo in binnen- en buitenland bekend (Frans: La Ronde de nuit; Engels: Night Watch). Het doek toont op de voorgrond de twee schutters uit de officiële titel, vergezeld door andere militieleden, alsmede enkele figuranten, terwijl ze zich aan het opstellen zijn. Het schilderij was Rembrandts bijdrage aan een project van zeven werken, zes schuttersstukken en een portret van de doelheren van de kloveniersschutters, besteld door het Amsterdamse schuttersgilde voor de grote feestzaal van de Kloveniersdoelen. Het is Rembrandts eerste en enige schuttersstuk.

Vergeleken met andere doeken uit het genre is Rembrandts werk een levendige en gedurfde compositie, waarin de schutterij niet in de gebruikelijke statische opstelling poseert, maar is afgebeeld tijdens het groeperen. Het doek is een rijk werk van een barokke complexiteit, waarin realisme en symboliek vakkundig zijn gecombineerd in een meesterlijke integratie van beweging, licht en kleur, in harmonie gebracht door een fijnzinnig patroon van clair-obscur. In deze aspecten vertegenwoordigt De Nachtwacht het hoogtepunt van Rembrandts schilderkunst.^[4]

Het schilderij werd in 1715, of kort daarna, aan alle vier zijden ingekort om het passend te maken voor een andere ruimte. Daarbij verdween onder meer de afbeelding van twee schoolschutters. Tegenwoordig is het schilderij 379,5 cm hoog en 453,5 cm breed. Zonder lijst weegt het 170 kg, met lijst 337 kg. Het schilderij is eigendom van de gemeente Amsterdam. Het hangt sinds 1885 in het nieuwe Rijksmuseum zoals dat toen geopend werd, en sinds 1906 in een speciaal hiervoor gebouwde zaal.

1. ↑ Wilhem en de 'De Nachtwacht'. Canon van Nederland.
2. ↑ 10 dingen over Rembrandts Nachtwacht. Rijksmuseum Amsterdam.
3. ↑ Schwartz (2008), p. 61
4. ↑ Christopher Black, Rembrandt. With 171 illustrations, 16 in colour. NL: Thames and Hudson Ltd, 1984. Regayed 1999, p. 97

Citefout: Er bestaat een label <ref> voor de groep "noot", maar er is geen bijbehorend label <references group="noot"/> aangetroffen