Het eerste kwartier is een van de schijngestalten van de maan. Deze treedt op na een kwart van de synodische omlooptijd van de maan, een week en 7 tot 11 uur na nieuwe maan.
Tijdens het eerste kwartier komt de maan omtrent het middaguur op. Nadat de zon is ondergegaan, staat de maan nog boven de horizon, waardoor deze periode minder gunstig is om 's avonds naar de sterren te kijken.
Voor een waarnemer op het Noordelijk halfrond wordt bij het eerste kwartier de rechter helft van de maan beschenen door de zon. Welke helft van de maan beschenen wordt tijdens het eerste kwartier is gemakkelijk te onthouden door langs de rechte kant van schaduw een denkbeeldige stok te trekken, zodat een letter p van premier (= eerste) ontstaat. Op het Zuidelijk halfrond werkt dit ezelsbruggetje niet.