Fatwa

Een fatwa (Arabisch: فتوى, meervoud fatwa's) is een juridisch advies in de islam, dat door een godsdienstige wetspecialist wordt uitgevaardigd met betrekking tot een specifieke kwestie. Een fatwa hoeft echter niet per definitie als een vonnis opgevat te worden en is dan ook niet bindend. Gewoonlijk wordt een fatwa uitgegeven op verzoek van een individu of een rechter om uitkomst te bieden in gevallen waarbij de fiqh, de islamitische jurisprudentie, geen uitkomst biedt. Een geleerde die bevoegd is om fatwa's uit te geven noemt men een moefti.

Volgens de Usul al-fiqh (Hoofd van de Fiqh) moet een fatwa aan de volgende eisen voldoen om rechtsgeldig te zijn:

De fatwa moet ondersteund worden met relevant bewijs, afkomstig uit de Koran of de Ahadith, waarop geen naskh is toegepast;
Het moet bewezen zijn dat de betreffende persoon of instantie kennis van zaken heeft en oprecht is van aard;
De fatwa moet zonder individueel opportunisme zijn en zonder politieke bijbedoeling;
De fatwa is adequaat om bruikbaar te zijn in de huidige wereld.

Omdat er geen centraal islamitisch priesterschap is, is er ook geen eenstemmig toegelaten methode om te bepalen wie een fatwa kan uitvaardigen en wie dat niet kan. Dit brengt sommige islamitische geleerden ertoe om te klagen dat te veel mensen zich gekwalificeerd voelen om fatwa's uit te vaardigen.

In zowel theorie als praktijk kunnen verschillende islamitische geestelijken tegenstrijdige fatwa's uitgeven. Wat dan gebeurt hangt af van de vraag of men in een natie leeft waar de islamitische wet (sharia) de basis van burgerlijk recht is, of dat men in een gebied woont waar de islamitische wet geen rechtsvorm heeft. Merk op dat een aantal naties waarin moslims een meerderheid van de bevolking vormen geen islamitische wet als de basis van burgerlijk recht zien.

In islamitische landen die op de islamitische wet zijn gebaseerd, worden de fatwa's door de nationale godsdienstige leiding bediscussieerd alvorens deze wordt uitgevaardigd. Er wordt door middel van consensus beslist. In zulke gevallen zijn zij zelden tegenstrijdig, en zij dragen het statuut van uitvoerbare wet. Als twee fatwa's tegenstrijdig zijn, combineren de beslissende organen (de burgerlijke en godsdienstige wet) een compromisinterpretatie die als wet wordt gevolgd.

In naties die geen islamitische wet erkennen, worden godsdienstige moslims vaak geconfronteerd met twee tegenstrijdige fatwa's. In zo een geval zouden zij de fatwa van de leider in dezelfde godsdienstige traditie als zijzelf volgen. Zo zouden soennitische moslims bijvoorbeeld zich niet aan de fatwa van sjiitische geestelijken houden.