Gastrulatie

Gastrulatie
Gastrulatie vindt plaats als een blastula, bestaande uit één laag, zich naar binnen vouwt en groeit om een gastrula te vormen. Kleurcode bij deze afbeelding: ectoderm, blauw; endoderm, groen; blastocoel (dooierzak), geel; en archenteron (oerdarm), paars. (Afbeelding: Abigail Pyne)
Gegevens
Embryologie	Embryogenese, 4e fase
Naslagwerken
MeSH	054262
Portaal    Biologie

Gastrulatie is een fase in de vroege embryonale ontwikkeling van de meeste dieren. In deze fase wordt de enkellaagse blastula gereorganiseerd tot een meerlagige structuur die de gastrula wordt genoemd. Bij de mens begint de vorming van de gastrula als het embryo twee weken oud is en eindigt als deze vier weken oud is. Vóór de gastrulatie is het embryo een kiemblad (een epitheelblad van cellen); tegen het einde van de gastrulatie is het embryo begonnen met differentiatie waarbij verschillende cellijnen worden bepaald, de basisassen van het lichaam op te zetten (bijv. dorsaal-ventraal, anterior-posterior) en één of meer celtypen te internaliseren, inclusief de toekomstige darm.

In triploblastische dieren, waartoe ook de mens behoort, is de gastrula trilaminair ("drielaags"). Deze drie kiemlagen zijn het ectoderm, mesoderm en endoderm.^[1][2] In diploblastische organismen, zoals neteldieren (Cnidaria) en ribkwallen (Ctenophora), bestaat de gastrula alleen uit endoderm en ectoderm. Die twee lagen worden soms ook aangeduid als hypoblast en epiblast.^[3]

De namen "gastrula" en "gastrulatie" werden door Ernst Haeckel geïntroduceerd, in zijn boek Die Kalkschwämme (1872).^[4][5]

1. ↑ Mundlos, 2009: p.422. Gearchiveerd op 12 mei 2023.
2. ↑ McGeady, 2004: p.34
3. ↑ (en) Slack, Jonathan M.W. (2013). Essential Developmental Biology. Wiley-Blackwell, West Sussex, UK. ISBN 978-0-470-92351-1.
4. ↑ Ereskovsky, 2010: p.236. Gearchiveerd op 12 mei 2023.
5. ↑ Deze termen zijn ontleend aan en refereren tegelijkertijd aan het Latijnse woord "gaster" - maag.