Gerechtelijk kanton

Een gerechtelijk kanton is in België het werkgebied van een vredegerecht. Een gerechtelijk kanton omvat meestal een of meerdere gemeenten. In grote gemeenten zijn vaak meerdere vredegerechten gevestigd, waarvan de kantons dan een deel van die grote gemeente omvatten, eventueel met andere gemeenten.

In België zijn er 162^[1] gerechtelijke kantons, sinds 1 april 2014 gegroepeerd in 12 gerechtelijke arrondissementen en 5 rechtsgebieden.^[2]

De oorspronkelijke indeling dateert uit de Franse periode. De indeling in kantons werd herzien in 1967 naar aanleiding van het Gerechtelijk Wetboek. Kantons die toen afgeschaft werden, bleven voortbestaan als kieskanton.

Bij de gemeentefusies van 1976 werd de indeling in kantons niet aangepast. Sommige nieuwe gemeenten raakten daardoor verdeeld over verschillende kantons en soms zelfs over verschillende gerechtelijke arrondissementen, afhankelijk van waartoe hun deelgemeenten behoorden. (De indeling werd alleen aangepast voor deelgemeenten zoals Muizen die tot een ander ressort van een Hof van Beroep behoorden dan de rest van de gemeente.) Die situatie bleef bestaan tot 1999.

In 1999 werd de indeling in kantons herzien zodat elke gemeente terug behoorde tot één gerechtelijk arrondissement en (behalve enkele grote steden) tot één gerechtelijk kanton. Dat was nodig voor de politiehervorming : elke politiezone is een groepering van gemeenten en moest tot één gerechtelijk arrondissement behoren.

In 2017 werd dan de jongste herindeling in kantons beslist (plan-Geens).

Daarnaast zijn er ook nog 210 kieskantons, die niet altijd samenvallen met de gerechtelijke kantons.

In principe is er één vast benoemde vrederechter per kanton en telt elk kanton één enkele zetel. (De zetel is de plaats waar zitting wordt gehouden en waar een griffie is). In de periode 1967-1999 bediende een vrederechter soms twee kantons. In de periode 1999-2017 had een kanton soms twee of drie zetels.

1. ↑ https://web.archive.org/web/20200115100059/https://www.lexalert.be/nl/article/hervorming-vredegerechten-welke-kantons-verdwijnen
2. ↑ Verwaest, J.-C. De justitiegids. Wegwijs in het labyrint van het Belgisch gerecht. Roeselare: Roularta Books. ISBN 90-5466-338-3