Back Hertzsprung-Russell-diagram Afrikaans مخطط هرتسبرونغ وراسل Arabic Diagrama de Hertzsprung-Russell AST Hersşprunq-Ressel Azerbaijani Дыяграма Герцшпрунга — Расела Byelorussian Диаграма на Херцшпрунг-Ръсел Bulgarian হের্ডসব্রং-রাসেল চিত্র Bengali/Bangla Hertzsprung–Russellov dijagram BS Diagrama de Hertzsprung-Russell Catalan Hertzsprungův–Russellův diagram Czech
Het Hertzsprung-Russelldiagram of HR-diagram is een puntenwolk waarin:
- Op de verticale as de absolute helderheid van een ster staat. Dit uitgedrukt als de absolute magnitude (magnitude gecorrigeerd voor afstand en interstellaire extinctie) of als de logaritme van de lichtkracht L uitgedrukt in zonslichtkracht (fig. 3).
- Op de horizontale as staat een variabele gerelateerd aan de oppervlaktetemperatuur. Bijvoorbeeld de B-V-kleurindex (fig. 1) of spectraalklasse (fig. 2), of de effectieve temperatuur. De temperatuur neemt toe van rechts naar links.
Het diagram is de gebruikelijke basis voor de classificatie van sterren en wordt gebruikt om hun evolutie te beschrijven. Het is genoemd naar Ejnar Hertzsprung en Henry Norris Russell die het in 1905 en 1913 onafhankelijk van elkaar ontdekten.[1][2][3] Het Hertzsprung-Russelldiagram wordt ook wel kleur-magnitude-diagram genoemd (als die parameters erin geplot worden).