Lijst van gouverneurs van Maastricht

De gouverneurs van Maastricht waren de militaire gouverneurs die van 1567 tot 1845 (eigenlijk 1795) het opperbevel voerden over de vestingstad Maastricht en de Landen van Overmaas (na 1661 Staats-Overmaas). Maastricht stond als tweeherige stad vanouds onder gezamenlijk Luiks-Brabants bestuur. Na de Beeldenstorm van 1566 besloot landvoogdes Margaretha van Parma permanent een garnizoen in de stad te legeren. Vanaf 1632 nam de Republiek de plaats van Brabant in binnen het condominium met Luik. Hoewel benoemd door de Spaanse koning (1567-1632) of door de Staten-Generaal van de Nederlanden (1632-1795), moest de gouverneur ook de eed afleggen op de prins-bisschop van Luik, hetgeen plaatsvond in de Proosdij van Sint-Servaas. Sommige gouverneurs weigerden dit. De benoeming tot gouverneur van Maastricht werd in de 17e en 18e eeuw gezien als eervol en lucratief. Om ervoor in aanmerking te komen was een adellijke titel noodzakelijk. Vanaf 1616 woonde en werkte de gouverneur in het gouvernementspaleis aan de Bouillonstraat, de voorloper van wat sinds 1986 het Oud Gouvernement heet. Soms verbleef de gouverneur elders en werden de taken waargenomen door de vestingcommandant. Hoewel de hoogste militaire bevelhebbers van de vesting Maastricht vanaf de Franse Tijd niet langer gouverneur werden genoemd, zijn ze toch in deze lijst opgenomen. Na 1845 had Maastricht geen militaire opperbevelhebbers meer. In 1867 werd de vesting Maastricht officieel opgeheven.^[1]

Afbeelding	Naam	Periode	Opmerkingen
	Gilles van Berlaymont	1567	Eerste militaire gouverneur van Maastricht, dat in april 1567 garnizoensstad werd;[2] reden van terugtreden onbekend.
	Philip van Eberstein	1567-1568	Legde op 5 juli 1567 de eed af als gouverneur van de vesting; moest zijn troepen op 7 juni 1568 wegens financiële problemen terugtrekken.
	Sancho de Londoño	1568	Maestre de Campo in het Spaanse leger; kreeg gouverneurschap als beloning voor overwinning in Slag bij Dalheim; legde op 9 juli 1568 de eed af, maar was toen al ziek; stierf binnen een jaar.
	Bernard van Schauenburg	1568-1569	Duits veldheer die zijn huurtroepen ter beschikking stelde aan de Spaanse koning; op 29 september 1568 door Alva benoemd tot gouverneur (of stadscommandant) van Maastricht.
	Francisco de Montesdoca	1569-1577	Eerste termijn als Spaans gouverneur van Maastricht; kan als zodanig verantwoordelijk worden gehouden voor de Spaanse Furie in Maastricht in 1576.
	Arnold II Huyn van Amstenrade	1577	Slechts enkele maanden gouverneur; werd tegengewerkt door de stad vanwege de aanwezigheid van Luikse troepen.
	Johan IV Corsselaar van Wittem	1577	Slechts enkele maanden gouverneur; diende ontslag in uit onvrede met weigering van de Staten-Generaal om het garnizoen te versterken.
	Jan van Merode-Pietersheim	1577-1578	Staats gouverneur, aanvankelijk samen met Jan IV Corsselaar van Wittem, later alleen.
	Willem van Horne	1578	Staats gouverneur.
	Melchior van Schwarzenberg	1578-1579	Had niet het vertrouwen van Willem van Oranje, die daarom Sebastiaan Tapijn tot bevelhebber der vestingwerken benoemde; sneuvelde bij het Beleg van Maastricht (1579).
	Francesco de Montesdoca	1579-1580	Tweede termijn als Spaans gouverneur van Maastricht.
	Adrien de Gomicourt	1580-1590	Heer van Cunchy, Lignereule en Mazières, ridder van de Orde van St. Jacques.
	Antonius van Grenet van Werp	1590-1616	In 27 juni 1590 legde hij de eed af als gouverneur; in maart 1616 eervol ontslagen wegens zijn hoge leeftijd.
	Claude van Lannoy	1616-1632	Zuid-Nederlands militair in Spaanse dienst; ridder van de Orde van het Gulden Vlies; na 1632 gouverneur van Namen en Luxemburg.
	Willem Bette van Lede	1632	Waarnemend gouverneur; gouverneur De Lannoy was op expeditie in Duitsland tijdens het Beleg van Maastricht (1632).
	Frederik Maurits de La Tour d'Auvergne	1632-1641	Hertog van Bouillon en kleinzoon van Willem van Oranje; kreeg het gouverneurschap als beloning voor zijn aandeel in het Beleg van 's-Hertogenbosch.
	Johan Albert van Solms	1641-1648
	Frederik Magnus van Salm	1648-1673
	Jacques de Fariaux	1673	Staats gouverneur van Maastricht tijdens het Beleg van Maastricht (1673); moest de stad na 21 dagen overgeven.
	Godefroi d'Estrades	1673-1678	Maarschalk van Frankrijk en gouverneur onder Franse bezetting. Waarnemend commandanten: Michel du Monceau (1674) en Juan Salvador de Calvo (1676-1678).
	George Frederik van Waldeck-Eisenberg	1679-1692	Duits maarschalk in Staatse dienst, die vanuit Maastricht diverse militaire operaties uitvoerde; opdrachtgever vernieuwing vestingwerken (o.a. Waldeckbastion), uitgevoerd door Baron van Dopff.
	Johan Adolf van Sleeswijk-Holstein-Sonderburg-Plön	1693-1704	Duits maarschalk in Staatse dienst, die vanuit Maastricht diverse militaire operaties uitvoerde; opdrachtgever bouw Fort Sint-Pieter, uitgevoerd door Van Dopff.
	Daniël Wolff baron van Dopff	1713-1718	Commandant van de vesting Maastricht vanaf 1694, waarnemend gouverneur vanaf 1704, na de Vrede van Utrecht officieel benoemd. Weigerde de eed op de Luikse prins-bisschop af te leggen. Bouwheer Kasteel Neercanne.
	Claude-Frédéric t'Serclaes van Tilly	1718-1723	Bouwheer Hof van Tilly.
	Willem VIII van Hessen-Kassel	1723-1747	Vanaf 1730 was hij de feitelijke vorst van Hessen en nog maar zelden in Maastricht; commandant Aylva nam de meeste taken waar, o.a. tijdens het beleg van 1748.
	Ulrich van Löwendal	1748	Maarschalk van Frankrijk en interim gouverneur.
	Hobbe Esaias van Aylva	1749-1772
	Karel Christiaan van Nassau-Weilburg	1772-1781
	Frederik van Hessen-Kassel	1781-1794	Gaf de vesting op 1 november 1794 over aan de Franse troepen onder bevel van generaal Kléber.
	Frans bewind	1794-1814	Commandanten tijdens het Directoire (tevens commissaires du pouvoir exécutif): J.L. Rogier (1795-1796), Nicolas Girard (1796-1799) en François A. Cavenne (1799-1800).[3]
	Pierre Hugues Victoire Merle[4]	1813-1814	Laatste Franse vestingcommandant
	Guillaume Anne de Constant Rebecque de Villars	1815-1832	Opperbevelhebber van de strijdkrachten in de provincies Luik en Limburg te Maastricht.
	Bernardus Johannes Cornelis Dibbets	1832-1839	Vanaf 1830 commandant van het Nederlandse garnizoen in het door Belgische troepen van de rest van Nederland afgesneden Maastricht; vanaf 1832 opperbevelhebber.
	Frederik Benjamin Alexander Philip van der Capellen	1839-1841	Interim-opperbevelhebber van 1 april 1839 tot 1 januari 1841.
	Andries Jan Jacob des Tombe	1841-1845	Laatste opperbevelhebber; in 1867 werd de vesting opgeheven.

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog heeft Maastricht gedurende een korte tijd opnieuw een militair gouverneur gehad: B. van Hasselt. Hij was een verbindingsofficier en kreeg na de bevrijding van Maastricht het gezag over het eerste deel van Nederland als militair gouverneur.^[bron?]

1. ↑ Ubachs/Evers (2005), pp. 201-202: 'gouvernement, Bouillonstraat'; 'gouverneur'.
2. ↑ Ubachs/Evers (2005), p. 67: 'Berlaymont, Gillis van'.
3. ↑ L. Roppe, G. Panhuysen, E. Nuyens (1956): De Decadaire, resp. maandelijkse rapporten van de commissarissen van het directoire exécutif in het Departement van de Nedermaas, 1797-1800, pp. 12, 16. LGOG, Maastricht.
4. ↑ Zie Pierre Hugues Victoire Merle op Franstalige Wikipedia.