Lise Meitner

Lise Meitner
Lise Meitner houdt een lezing op de Catholic University, Washington, D.C., Verenigde Staten, 1946
Persoonlijke gegevens
Volledige naam	Elise (Lise) Meitner
Geboortedatum	7 of 17 november 1878
Geboorteplaats	Wenen, Oostenrijk-Hongarije
Overlijdensdatum	27 oktober 1968
Overlijdensplaats	Cambridge, Verenigd Koninkrijk
Locatie graf	Graf op Find a Grave
Wetenschappelijk werk
Vakgebied	Kernfysica, radioactiviteit
Publicaties	> 150
Bekend van	ontdekking kernsplijting, Augereffect
Promotor	Franz-Serafin Exner
Alma mater	Universiteit van Wenen (1901 – 1 februari 1906) Akademisches Gymnasium Wien
Overig
Handtekening
Portaal    Natuurkunde Scheikunde

Lise Meitner (Wenen, 7 november 1878 – Cambridge, 27 oktober 1968)^[1] was een Oostenrijks-Zweeds natuurkundige die samen met Otto Hahn en Fritz Strassmann atoomkernsplijting ontdekte, het fundamenteel mechanisme verantwoordelijk voor kernenergie maar ook voor kernwapens. Ze wordt genoemd als typisch voorbeeld van een vrouw waarvan de uitzonderlijke wetenschappelijke prestaties bij toekenning van de Nobelprijs in de schaduw werden gezet van die van een mannelijke collega.^[2][3][4][5] Kort voor haar overlijden werd haar bijdrage alsnog formeel wetenschappelijk erkend met toekenning van de Amerikaanse Enrico Fermi Award in 1966.

Meitner werkte in Berlijn als wetenschappelijk onderzoeker bij de voorloper van het Max Planck Instituut. Ze werkte daar samen met Otto Hahn en assistent Fritz Strassmann in de onderzoeksgroep onder leiding van Hermann Emil Fischer. Hoofd van de onderzoeksgroep, Max Planck was van mening dat vrouwen geen hoger onderwijs zouden moeten volgen, maar onder de indruk van haar intelligentie liet hij haar in 1907 toe als assistente.^[6] Bij dit gerenommeerde wetenschappelijke instituut bestond een strikte rollenscheiding voor de geslachten, mannen kregen de goed betaalde wetenschappelijke posities en stonden aan het hoofd van een onderzoeksgroep, vrouwen werkten als secretaresse, ook al hadden ze dezelfde kwalificaties.^[7][8] Meitner werkte daarom aanvankelijk in het geheim, in een kelder, en onbezoldigd, als gast van een mannelijke wetenschappelijk onderzoeker.^[6]

Toen het Nazi-regime aan de macht kwam in Duitsland en later ook in Oostenrijk, werd het werken de Joodse Meitner onmogelijk gemaakt. Ze is met hulp van Nederlandse collega's gevlucht.^[6] Het vervolg van de samenwerking verliep daarna verder via intensief briefverkeer. Een paar maanden na Meitner's vlucht, op 17 december 1938, slaagden Hahn en Strassmann er in het Berlijnse laboratorium in, voor de eerste keer een atoomkern te splijten. Het experiment was vooraf in een geheime bijeenkomst in Kopenhagen met Meitner doorgesproken en volgens haar aanwijzingen doorgevoerd.

In januari 1939 leverde Meitner samen met Otto Frisch de eerste theoretische verklaring van de kernsplijting. Haar collega Otto Hahn kreeg in 1944 de Nobelprijs voor Scheikunde voor hun ontdekking.^[9] Het element meitnerium is naar Meitner vernoemd.^[10]

1. ↑ (en) "Lise Meitner Dies; Atomic Pioneer, 89; Lise Meitner, Physicist, Is Dead; Paved Way for Splitting of Atom", The New York Times, 28 april 1968. Gearchiveerd op 10 november 2013.
2. ↑ (en) Judson, Horace Freeland, "No Nobel Prize for Whining", The New York Times, 20 October 2003. Geraadpleegd op 3 januari 2014.
3. ↑ (en) Otto Hahn, Lise Meitner and Fritz Strassmann. Chemistry Heritage. Geraadpleegd op 3 januari 2014.
4. ↑ (en) Bartusiak, Marcia, "The Woman Behind the Bomb", The Washington Post. Geraadpleegd op 3 januari 2014. “While professional jealousies only threatened to keep Marie Currie from receiving the Nobel Prize, they succeeded in denying Meitner the same recognition.”
5. ↑ (nl) Friedman, Carl, "E=mc²", Trouw. Gearchiveerd op 9 november 2021. Geraadpleegd op 3 januari 2014 - link geüpdatet op 23 oktober 2020.
6. ↑ ^{a b c} (en) Ruth Lewin Sime (2016). Wissen Macht Geschlecht Ein ABC der transnationalen Zeitgeschichte - Lise Meitner. Max Planck Institute for the History of Science, Berlijn, pp 67-70. Gearchiveerd op 6 april 2024.
7. ↑ (en) Kolboske, Birgit (1 januari 2021). Hierarchies. Lotta Support, Little Science? - Scientists and Secretaries in the Max Planck Society. Gearchiveerd op 7 november 2022. Wetenschappelijk artikel - Max Planck Institute for the History of Science 2021. DOI:10.5771/9783748924869-105.
8. ↑ (de) Laitko, Hubert (19 januari 2015). Das Harnack-Prinzip als institutionelles Markenzeichen: Faktisches und Symbolisches. Max-Planck-Gesellschaft zur Förderung der Wissenschaften, Berlin, H 3.8 Das Harnack-Prinzip und die Wissenschaftlerinnen. ISBN 978-3-945561-01-0.
9. ↑ (en) The Nobel Prize in Chemistry 1944. Chemistry Heritage. Geraadpleegd op 3 januari 2014.
10. ↑ (en) Royal Society of Chemistry Chemistry in its element - meitnerium