Modernisme (architectuur)

Moderne architectuur, ook wel modernistische architectuur genoemd, is een stroming in de architectuur die in de eerste helft van de twintigste eeuw op gang kwam. Deze stroming ging gepaard met innovaties zoals het gebruik van glas (de vliesgevel), staal en gewapend beton en deze materialen boden de architecten meer speelruimte in hun ontwerpen. De architecten braken bewust met eerdere stromingen en streefden naar eenvoud, functionaliteit, rationaliteit en efficiëntie om zo tegemoet te komen aan de menselijke behoeften en het moderne leven.

Het modernisme laat zich met name typeren door minimalisme en functionalisme (vorm volgt functie). Het maakt gebruik van eenvoudige geometrische vormen, is spaarzaam in het gebruik van ornamenten en integreert natuurlijke elementen zoals licht en lucht in het ontwerp. Toonaangevende architecten waren Ludwig Mies van der Rohe, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, Walter Gropius en Willem Dudok.

De gang naar het modernisme is al eerder ingezet in de 19e eeuw. Eugène Viollet-le-Duc was een architect die reeds toen al aandrong op de breuk met het verleden. Een belangrijke stijl die uit het modernisme voortkwam was de Internationale Stijl die typerend werd voor de wolkenkrabbers van grote bedrijven. Het modernisme werd dominant na de Tweede Wereldoorlog en bleef dat tot rond de jaren tachtig van de twintigste eeuw. Vanaf de jaren zeventig ontstond de postmoderne architectuur als tegenbeweging, waarbij op speelse wijze verschillende bouwstijlen werden gecombineerd.

Verschillende wijken zijn opgebouwd volgens de principes van het modernisme. Het meest treffende voorbeeld is de Braziliaanse hoofdstad Brasilia die halverwege de twintigste eeuw, vanuit het niets werd opgebouwd met een geheel modernistisch uiterlijk. De belangrijkste gebouwen zijn ontworpen door Oscar Niemeyer. Een ander voorbeeld is de Witte stad van Tel Aviv. Beiden zijn opgenomen in de Werelderfgoedlijst van UNESCO. In Nederland zijn de flatgebouwen van de Bijlmermeer een goed voorbeeld van een modernistisch en met name functioneel opgezette woonwijk.