Napoleon Jozef Karel Paul Bonaparte (Triëst, 9 september 1822 – Rome, 17 maart 1891) was de tweede zoon van Jérôme Bonaparte, broer van Napoleon I, uit diens tweede huwelijk met prinses Catharina van Württemberg.
Hij vervulde verschillende militaire, diplomatieke en politieke posten en kwam vanwege zijn democratische en republikeinse ideeën meermaals in aanvaring met zijn neef Napoleon III. Na de dood van diens zoon Napoleon Eugène Lodewijk in 1879 werd hij hoofd van het Huis Bonaparte, maar hij was vanwege zijn politieke standpunten voor de meeste bonapartisten als troonpretendent niet aanvaardbaar. Hij is de stamvader van de huidige Bonapartes.