| Nooit meer slapen | ||||
|---|---|---|---|---|
| Auteur(s) | Willem Frederik Hermans | |||
| Land | Nederland | |||
| Taal | Nederlands | |||
| Onderwerp | geologische expeditie naar meteorietkraters in het uiterste noorden van Noorwegen | |||
| Genre | Psychologische roman, Filosofische roman, avonturenroman | |||
| Uitgever | De Bezige Bij | |||
| Uitgegeven | februari 1966 | |||
| Pagina's | 256 | |||
| ISBN | 90 234 0173 5 | |||
| ||||
Nooit meer slapen is een in februari 1966 gepubliceerde roman van Willem Frederik Hermans, zijn zesde, over de wetenschappelijke expeditie van de jonge geoloog Alfred Issendorf naar Noors Lapland. In Finnmark, een onherbergzaam gebied zo noordelijk dat 's zomers de zon niet ondergaat, hoopt hij met zijn Noorse gids Arne Jordal meteorietkraters te vinden. Reeds kort na verschijnen werd het boek in brede kring als een meesterwerk beschouwd.[1] De beginzin, 'De portier is een invalide', is volgens biograaf Willem Otterspeer 'een van de bekendste openingszinnen uit de Nederlandse literatuur.'[2] Hella Haasse noemde het boek 'een anti-epos over een anti-held.'[3] De eerste vertaling, in het Zweeds, verscheen in 1968; bij die gelegenheid opperde literatuurcriticus Rolf Yrlid dat Hermans een serieuze kandidaat voor de Nobelprijs voor Literatuur was.[4]
De roman is gebaseerd op expedities van de auteur door Zweden en Noorwegen, maar de personages zijn twintig jaar jonger dan de werkelijke en ook viel er in het echt geen dode.
Veel bestudeerde aspecten zijn de vertelsituatie in reportagestijl, de cyclische structuur, de allusies aan (klassieke) mythologie, met name die aan de Aeneis. Ook de functie van Alfreds psychologische theorie over de historische ontwikkeling van het zelfbeeld van de mens heeft de aandacht getrokken: volgens Alfred leidde de uitvinding van het spiegelbeeld en van de fotografie nieuwe stadia in in het zelfbeeld van de mens. Volgens literatuurhistoricus Hugo Brems verwerkelijkte Hermans met dit werk 'ten volle zijn ideaal van een klassieke roman. Er is eenheid van handeling, alle gebeurtenissen zijn doelgericht en ondersteunen het pessimistische thema.'[5]
Het boek werd in 1966 bekroond met de Vijverbergprijs, maar Hermans heeft deze toen niet aanvaard. Het werk is vertaald in onder meer het Noors, Zweeds, Duits, Spaans en Engels. Op 27 januari 2016 ging de Engelstalige verfilming Beyond Sleep in première als opening van het Filmfestival Rotterdam.