Een octrooi of patent is een exclusief recht tot het verkoopklaar maken, industrieel verveelvuldigen en/of verkopen van een product of werkwijze anderszins het exploiteren van een uitvinding. Een octrooi betekent voor de rechthebbende een vorm van eigendomsrecht op het betreffende product of een stuk techniek (werkwijze). Wereldwijd zijn er miljoenen octrooirechten van kracht en elk jaar komen er duizenden nieuwe octrooiaanvragen bij. Octrooibescherming in België en Nederland is in nationale wetgeving geregeld. Daarnaast zijn er internationale verdragen zoals het Europees Octrooiverdrag en is er EU-regelgeving op octrooigebied.[1]
Een octrooi geeft de octrooihouder in het algemeen het recht om anderen te verbieden de uitvinding bedrijfsmatig toe te passen, bijvoorbeeld te vervaardigen, in te voeren, te gebruiken, in voorraad te hebben enzovoorts. Er is geen overheidsinstantie verantwoordelijk voor de bescherming; de octrooihouder dient zelf praktische en juridische stappen te nemen als het vermoeden bestaat dat verleende octrooirechten worden aangetast.
Een octrooihouder heeft niet automatisch op basis van het verleende octrooi het recht om de uitvinding toe te passen. In veel gevallen zijn daarvoor nadere vergunningen nodig, in Nederland bijvoorbeeld op grond van de Warenwet of op grond van de milieuwetgeving. Het is ook mogelijk dat octrooirechten van anderen toepassing van de uitvinding in de weg staan.
Onderzoek naar bestaande octrooien kan digitaal gedaan worden op bijvoorbeeld de website Espacenet. Hiervan bestaat ook een Nederlandstalige versie.[2][3]