Opium is het ingedroogde melksap van de opiumpapaver of slaapbol (Papaver somniferum; 'somniferum' betekent 'slaap brengend'), dat een aantal alkaloïden bevat waarvan codeïne, morfine, noscapine en papaverine de belangrijkste zijn. Middelen die uit opium worden geëxtraheerd worden opiaten genoemd, maar niet alle opiaten worden uit opium gewonnen. Beter is het om in dit verband te spreken van morfinomimetica. Laudanum is de tinctuur van opium.