Slag om de Ardennen

Slag om de Ardennen
Onderdeel van de Tweede Wereldoorlog
Amerikaanse soldaten zoeken dekking tijdens de slag
Datum	16 december 1944[1] – 25 januari 1945
Locatie	Ardennen, België
Resultaat	Geallieerde overwinning
Strijdende partijen
Verenigde Staten  Verenigd Koninkrijk  nazi-Duitsland
Leiders en commandanten
Dwight D. Eisenhower Omar N. Bradley Courtney Hodges George S. Patton Anthony McAuliffe Bernard Montgomery Adolf Hitler Walter Model Gerd von Rundstedt Hasso von Manteuffel Josef Dietrich Erich Brandenberger
Troepensterkte
840.000+ man[2] +400 tanks, 400 artillerie 600.000 man 500 tanks, 1900 kanonnen
Verliezen
Amerikanen: 76.890 doden, gewonden en krijgsgevangenen[3] 733 tanks[4] 529 vliegtuigen[4] Britten: 1600 slachtoffers (200 doden, 1400 gewonden, vermisten en krijgsgevangen[2] 81.834 doden, gewonden en krijgsgevangenen[3] 324 tanks[4] 320 vliegtuigen[4]

De Slag om de Ardennen, ook wel Ardennenoffensief, was het laatste grote offensief van de Duitse Wehrmacht aan het westfront in de Tweede Wereldoorlog. De slag vond plaats in de Ardennen, van 16 december 1944^[1] tot 25 januari 1945, en werd gewonnen door de geallieerden. In de Engelstalige wereld staat deze strijd bekend onder de naam Battle of the Bulge, omdat de frontlijn de vorm had van een uitstulping of zak.^[a]

In de zomer van 1944 had Duitsland zware nederlagen geleden waarin een belangrijk deel van het Duitse leger vernietigd was. Daarna waren de fronten echter tijdelijk gestabiliseerd zodat weer een pantserreserve kon worden opgebouwd. Adolf Hitler wilde nu die tanks met zijn laatste reserves aan manschappen inzetten voor een groot tegenoffensief waarmee hij de strijd alsnog in zijn voordeel hoopte te beslechten. Zo'n beslissing kon alleen in het westen vallen want aan het oostfront zou de diepte van de Sovjet-Unie iedere aanval moeiteloos opvangen. In het westen leek het echter mogelijk Antwerpen te heroveren, de enige grote haven waarmee de geallieerden voorraden konden aanvoeren. Twee pantserlegers, met veel eenheden van de Waffen-SS, moesten binnen zes dagen bij verrassing door de zwak met Amerikaanse troepen bezette Ardennen heenbreken, de Maas overschrijden en Antwerpen bereiken. Daarmee zou meteen het Britse leger omsingeld worden zodat het kon worden vernietigd, een wellicht fatale slag voor de oorlogsinspanning van de westelijke geallieerden.

Op 16 december ging het offensief van start. Slecht weer bood de Duitse troepen dekking tegen de oppermachtige geallieerde luchtmacht. Het maakte echter ook de wegen van de Ardennen vrijwel onbegaanbaar. Het noordelijke 6e Pantserleger wist wel door te breken en een dertigtal kilometers op te rukken maar slaagde er niet in het doorbraakpunt naar het noorden te verbreden doordat de Amerikaanse troepen op de heuvelrug van Elsenborn standhielden. Uiteindelijk liep men hierdoor vast en kon men Luik - waar de Maas moest worden overgestoken - niet bereiken. Zuidelijker had het 5e Pantserleger meer succes. De doorbraak sloeg een breed gat in het Amerikaanse front en de Duitsers bleven een week naar het westen oprukken, bijna ten oosten van Dinant de Maas bereikend. Op dat moment was de Amerikaanse 101e Luchtlandingsdivisie echter al naar het wegenknooppunt Bastenaken gereden en had dit sterk ter verdediging ingericht. De omsingelde Amerikanen verdedigden het stadje tegen alle aanvallen en verstoorden daarmee de Duitse aanvoer. Bij gebrek aan brandstof en munitie moesten de Duitse tanks op 25 december bij Celles hun opmars staken.

De Amerikaanse bevelvoering in het noorden van de Ardennen was in het ongerede geraakt. De Britse veldmaarschalk Bernard Montgomery nam daar het bevel over, bouwde een hecht front op, en posteerde Britse troepen dwars op de Duitse opmarsroute bij Dinant. Tegelijkertijd kwam de Amerikaanse generaal George Patton uit het zuiden te hulp met het 3e Leger en ontzette Bastenaken. Het weer werd zonniger en jachtbommenwerpers teisterden de Duitse troepen. Uit alle fronten toestromende Amerikaanse pantserdivisies schiepen een grote geallieerde overmacht aan tanks. Hitler wilde echter niet toegeven dat het offensief mislukt was en beval alsnog Bastenaken te nemen. Na zware strijd mislukte dat. Montgomery viel de Duitse aanvalswig uit het noorden aan, en Patton uit het zuiden. Hitler stond nu toe de Ardennen te ontruimen en rond 25 januari waren de Duitsers weer terug op hun beginposities.

Het offensief leidde tot spanningen tussen de Britten en de Amerikanen. De geplande geallieerde aanvallen op het Rijnland werden zes weken uitgesteld. Zowel Duitsers als Amerikanen leden forse verliezen aan tanks en manschappen. De Amerikanen hadden echter vrijwel onuitputtelijke materieelreserves. De Duitsers daarentegen hadden nu geen pantserreserve meer om het grote offensief van het Rode Leger op te vangen, dat op 12 januari 1945 aan de Weichsel losbarstte. Eind januari stonden de Sovjetlegers voor Berlijn.

1. ↑ ^{a b} Van den Hoek, K.A., De Tweede Wereldoorlog, deel Het Ardennen Offensief, Lekturama-Rotterdam, 1978, pag. 62
2. ↑ ^{a b} Cirillo, R., Ardennes-Alsace, 1995, pag. 57
3. ↑ ^{a b} Van den Hoek, K.A., De Tweede Wereldoorlog, deel Het Ardennen Offensief, Lekturama-Rotterdam, 1978, pag. 87
4. ↑ ^{a b c d} Van den Hoek, K.A., De Tweede Wereldoorlog, deel Het Ardennen Offensief, Lekturama-Rotterdam, 1978, pag. 88

Citefout: Er bestaat een label <ref> voor de groep "kleine-letter", maar er is geen bijbehorend label <references group="kleine-letter"/> aangetroffen