Spreng

Een van de twee koppen van de Vrijenberger Spreng bij Loenen.

Een spreng, sprang of sprengebeek is een door mensen gegraven of verlegde beek met zodanige gegraven bronnen dat er onder druk staand grondwater aan de oppervlakte wordt gebracht. Op de Veluwe heeft het woord spreng een bijzondere betekenis, spreng wordt hier gebruikt voor een gegraven bron[1] of sprengkop. Een sprengebeek is dan ook een gegraven beek en deze werden met name gebruikt voor de aandrijving van watermolens, voor het maken van papier en/of voor water voor de wasserijen.

Sprengen worden gemaakt door een gat te graven in de helling van een heuvel tot de grondwaterspiegel bereikt is op een plek waar voldoende waterdruk is. Uit deze sprengkop stroomt dan het bronwater eerst naar de oppervlakte en vervolgens door een kanalenstelsel naar de gewenste plek. Soms worden sprengebeken gevormd uit een complex van meerdere sprengkoppen, zoals de koppelsprengen en de heerdersprengen.

Sprengen kunnen water voeren afkomstig uit verschillende aardlagen. Er zijn daarom zowel sprengen met troebel ijzerrijk rood water ('rodolm') en sprengen met helder water. Merkwaardig is, dat veel sprengebeken rood water voeren, terwijl de bijbehorende (dieper uitgegraven) sprengekop geheel helder water voert. De afvoer van zo'n beek hangt voornamelijk af van de druk van het diepe grondwater en is daardoor tamelijk constant.

  1. Academia.edu

Developed by StudentB