Station Amsterdam Centraal

Amsterdam Centraal
Voorgevel van het station
Plaats	Amsterdam
Afkorting	Asd
Opening	15 oktober 1889
Reizigers	178.501 (2023)[1]
Constructie
Perrons	6
Perronsporen	11[2][noot 1]
Treinvervoer
Treinvervoerder	NS, NS International, Arriva, DB Fernverkehr, European Sleeper, ÖBB en Eurostar
Spoorlijn	Oude Lijn Den Helder – Amsterdam Oosterspoorweg Rhijnspoorweg Westtak Ringspoorbaan
Metrostation
Metrovervoerder	GVB
Type	Caisson
Perrons	3
Perronsporen	4
Metro
Lijn Richting	Volgend station
51  Centraal Station	Eindpunt
51  Isolatorweg	Nieuwmarkt
52  Noord	Noorderpark
52  Zuid	Rokin
53  Centraal Station	Eindpunt
53  Gaasperplas	Nieuwmarkt
54  Centraal Station	Eindpunt
54  Gein	Nieuwmarkt
Tram en/of bus
Tramvervoerder	GVB
Tramlijn	2   4   12   13   14   17   26
Busvervoerder	GVB, Connexxion, EBS en Keolis Nederland
Ligging
Coördinaten	52° 23′ NB, 4° 54′ OL
Externe link	NS-stationsinformatie
Locatie van het metrostation
Portaal    Openbaar vervoer Amsterdam

Station Amsterdam Centraal is het centraal station van de Nederlandse hoofdstad Amsterdam. Het is gebouwd tussen 1881 en 1889 naar ontwerp van Pierre Cuypers, Dolf van Gendt (stationsgebouw) en L.J. Eijmer (stationskap). Het station telt zes perrons die via drie dwarsgangen onder de 15 sporen (waarvan 11 perronsporen) bereikbaar zijn. Dagelijks telde Amsterdam Centraal in 2023 een aantal van 167.403 in- en uitstappers^[3] (dus exclusief overstappers), waarmee het na station Utrecht Centraal het drukste station van Nederland is. Reizigers kunnen gebruikmaken van treinen, metro's, trams, bussen en veren. Het station is gelegen op het in het IJ aangeplempte Stationseiland.

Sinds de jaren 1980 ondergaat het station grote verbouwingen waarbij het vaak om uitbreiding gaat. In de jaren '80 hing een grote interne stationsverbouwing samen met de groei van het voorstadsverkeer met Noord-Holland en Flevoland en de spoorwegaansluiting met Schiphol. Sinds medio jaren '90 is er geen duidelijke bouwfase meer te onderscheiden met betrekking tot de vele verbouwingen en uitbreidingen. In de jaren '90 en de eerste helft van de jaren 2000 lag het accent op perron-uitbreidingen vanwege de groei van het aantal treinen. Daarna werd het station grootschalig verbouwd omdat de Noord/zuidlijn-metro onder het station werd aangelegd waarbij aan de noordelijke IJ-zijde het station ook is uitgebreid met een busstation en een tweede stationshal. Tegelijk zijn vanwege de landelijke invoering van de OV-chipkaart, en ten behoeve van de uitbreiding van het winkelaanbod, meerdere poortvrije passages aangelegd. Door inzichten die wijzigen, en soms door beperkte financiële middelen, zijn of worden vernieuwingen of uitbreidingen stap voor stap gepland en uitgevoerd zoals de renovatie van het Cuypersgebouw, de bouw van de Cuyperstrap naar de centrale metrohal in 2020, of het installeren van liften in de Westtunnel in 2006. In andere gevallen moeten deelprojecten bewust achter elkaar worden gepland en uitgevoerd. Zo kon de herinrichting van het Stationseiland, inclusief de bouw van de onder het water gelegen fietsenstalling aldaar, pas plaatsvinden nadat de bussen verhuisd waren naar het toen nieuwe busstation aan het IJ.

De huidige verbouwing vanaf 2023 hangt samen met de voortgaande groei van het aantal treinen op Amsterdam Centraal waarbij, na de uitbreiding in de jaren '80 en '90 van de westelijke aansluitende sporen in Amsterdam op het Centraal Station, in de jaren 2020 de oostelijke aansluitende sporen worden vernieuwd en verbeterd. De nadruk bij de vernieuwingsplannen is, door der reizigersgroei en met het oog op de veiligheid, verschoven naar perronverbreding waarbij (perronloze) midden-sporen worden verwijderd (zoals op Utrecht Centraal in 2016).

1. ↑ Bron: NS Dashboard, Reizigersgedrag 2023 Amsterdam Centraal, Aantal instappers, uitstappers en overstappers van NS-trein op NS-trein (per gemiddelde werkdag). NB: dit cijfer betreft de reizigers van NS, dus exclusief reizigers van Eurostar, NS International, DB Fernverkehr en ÖBB Nightjet: van deze vervoerders zijn geen cijfers bekend.
2. ↑ Sporenschema station Amsterdam Centraal sporenplan.nl
3. ↑ https://dashboards.nsjaarverslag.nl/reizigersgedrag/amsterdam-centraal?dtYear=2023

Citefout: Er bestaat een label <ref> voor de groep "noot", maar er is geen bijbehorend label <references group="noot"/> aangetroffen