Stuifmeel

Stuifmeel oftewel pollen bestaat uit de mannelijke sporen (microsporen) van zaadplanten. Het is afkomstig van de meeldraden van bloemen, van katjes of van de mannelijke kegels van naaktzadigen. Het onzijdige woord pollen, van Latijnse oorsprong, is in de Nederlandse taal een enkelvoud.^[1]

De stuifmeelcellen worden gevormd in de microsporangia. Bij bloemen heet een microsporangium: helmknop, deze staat bovenaan de meeldraad. Binnen de stuifmeelkorrels ontwikkelt zich bij bedektzadigen de uiterst gereduceerde microgametofyt, die bestaat uit celplasma met meerdere celkernen. Bij de voorouders van de zaadplanten ontwikkelde de gametofyt zich nog tot een volledige plant; die is nu in een proces van "verborgen generatiewisseling" teruggebracht tot het uiterste minimum. Er zijn twee generatieve kernen (overeenkomende met zaadcel-kernen), die bij bloemplanten zorgen voor de dubbele bevruchting. De stuifmeelkorrel komt in zijn hoedanigheid van spore dus niet overeen met een zaadcel.

Als het stuifmeel terechtkomt op de stamper van een andere bloem van dezelfde soort groeit vanuit de stuifmeelkorrel een pollenbuis naar binnen, die contact maakt met de nucellus. Eén spermakern versmelt met de eicelkern en bij de bedektzadigen versmelt een tweede spermakern uit de pollenbuis met de secundaire embryozak-kern in de embryozak voor de vorming van het endosperm.

Het overbrengen van stuifmeel gebeurt door de wind of door dieren: meestal insecten, maar ook wel door water, vogels of vleermuizen. Er zijn ook plantensoorten die zichzelf bevruchten. De windbestuivers produceren stuifmeel dat via de lucht wordt verspreid en op andere bloemen terechtkomt. Deze windbestuivers, zoals gras en allerlei bomen, hebben meestal onopvallende bloemen - ze trekken niet de aandacht van bestuivers. Het stuifmeel dat door de wind verplaatst wordt kan bij mensen hooikoorts veroorzaken.

In sommige gevallen treden bloemen op, die geen stuifmeel produceren; ze zijn mannelijk steriel. Hiervan wordt veel gebruikgemaakt bij het produceren van F1-hybride rassen. Het verschijnsel komt echter ook in de natuur voor.

1. ↑ Men zegt dus: het pollen of stuifmeel van de berk wordt door de wind verspreid; niet, zoals men soms wel leest of hoort: de pollen van de berk worden door de wind verspreid.