Een uitvinder is iemand die iets bedenkt, ontwerpt of vervaardigt wat nog niet eerder bestond. Vaak gaat het om een technisch beginsel of een technisch apparaat dat niemand eerder bedacht heeft. Dit wordt een uitvinding genoemd.
De meeste uitvinders zijn wetenschapper, technicus, ingenieur of softwareontwikkelaar. Kenmerken van een uitvinder zijn:
In het verleden waren uitvinders vaak persoonlijkheden wier reputatie algemeen en blijvend is, zoals Johannes Gutenberg, Nikola Tesla, Christiaan Huygens, Thomas Edison, Isambard Kingdom Brunel of Rudolf Diesel. Tegenwoordig zijn uitvindingen meestal het werk van grote onderzoekslaboratoria, waaraan zeer velen hun steentje bijdragen. Zo is bijvoorbeeld algemeen bekend dat Philips de compact disc heeft uitgevonden, maar buiten het bedrijf weet niemand wie daarbij was betrokken en in welke mate.
Om uitvinders te beschermen is er octrooirecht ontwikkeld. Door toekenning van een octrooi op een uitvinding krijgt de uitvinder voor een bepaalde periode het alleenrecht op het toepassen van de uitvinding. Daarmee wordt de uitvinding ook beschermd tegen namaak door anderen. Voor gebruik van het octrooi door andere partijen moeten in dat geval octrooirechten worden betaald. Tegenwoordig worden de meeste uitvindingen gedaan door bedrijven die in teamverband een uitvinding doen. Ongeveer een vijfde van de uitvindingen die zijn vastgelegd in een octrooi wordt door particulieren gedaan.
Het aandeel vrouwelijke uitvinders genoemd in patentaanvragen neemt langzaam toe. In de Europese landen was in 2019 meer dan 13 procent van de uitvinders een vrouw. In de Verenigde Staten was in dat jaar 15% van de uitvinders vrouw.[1]