Wraak

Zie Wraak (boek) voor de roman uit 2002

Wraak is vergelding van onrecht of leed, veelal door het slachtoffer richting de dader.

Wraak wordt wel als een handeling vanuit ongepaste emotie gezien, omdat het niet rationeel zou zijn. Wraak is echter ook een oeroude menselijke reactie op aangedaan onrecht. Wraak is, evenals strafrecht, geen sanctie die onrecht of leed weer goed maakt. Integendeel: voor het veroorzaken van het onrecht of leed wordt extra leed bij de dader veroorzaakt. Dit kan verbaal (een belediging pareren met een andere belediging), fysiek geweld, via de overheid (aangifte bij de politie, strafzaak, civiele zaak), of op tal van andere geoorloofde of ongeoorloofde manieren.

De strafmaat bij een bepaald misdrijf komt van oorsprong voort uit gevoelens van wraak: het gevoel dat bij een bepaalde misdaad een bepaalde straf hoort. Niet het slachtoffer maar de overheid zal in dit geval vergelden. Wel kan het slachtoffer of zijn familie in beroep gaan, als de overheid het misdrijf niet wil vervolgen (sepot).

Oorspronkelijk werd het oog om oog, tand om tand-beginsel letterlijk toegepast: wie onrecht was aangedaan mocht dit zelf vergelden, en wel met precies hetzelfde onrecht. Ook bloedwraak kwam in oudere samenlevingen voor en in sommige delen van de wereld nog steeds. Bloedwraak vormde meestal de vergelding van een moord of soms ook wel van een ongeluk.

Vergelding van extreem gezichtsverlies of familieschande is eerwraak. Soms mochten ook andere leden van de stam of familie van de dader worden gedood: groepswraak, ook wel Sippenhaftung. In de meeste samenlevingen heeft de overheid echter het geweldsmonopolie en mag alleen de overheid strafmaatregelen of dwang toepassen. Dit was meestal om een eindeloze spiraal van wraak en wederwraak te voorkomen, de vetes.

Wraak wordt wel zoet genoemd, als iemand kan bewijzen dat deze - tegen de heersende opvattingen in - gelijk krijgt. Over het algemeen zal wraakneming in de Nederlandse maatschappij niet gewaardeerd worden en bij wet is het zelfs strafbaar gesteld.