August

Gaius Juli Cesar Octavian August^[1] (Roma, 23 de setembre de 63 avC – Nola, 19 d'aost de 14 apC) foguèt lo fondator de l'Empèri Roman e son premier sobeiran de 27 avC a sa mòrt.

Nascut dins una familha rica, August foguèt remarcat e adoptat coma eiretier per son oncle Juli Cesar. Après son assassinat, August ne'n revendiquèt l'eiretatge politic e formèt lo Segond Triumvirat ambé Lepidus e Marc Antòni en 43 avC. De 43 a 30 avC, una tièra de guèrras li permetèt d'eliminar sei rivaus politics (Republicans, Senat, triumvirs...) e de venir l'autoritat unica de Roma après lo suicidi de Marc Antòni.

Cap unic de Roma, mantenguèt d'institucions republicanas de façada e refusèt de restaurar la monarquiá per respectar la tradicion e lei sentiments romans fòrça ostils a la reiautat. En plaça, capitèt de renfòrçar pauc a pauc son autoritat, de concentrar lei cargas decisivas e de vujar lo rèsta deis institucions de sei poders.

A l'exterior de l'Empèri, son rèine d'August foguèt marcat per plusors conquistas coma Egipte, Dalmàcia, Illiria, Panònia, lo nòrd d'Espanha, la màger part deis Aups, una partida d'Anatolia, una partida dau nòrd d'Africa e Judèa. En revènge, aqueu periòde foguèt tanben lo començament d'un periòde de patz intèrna qu'anava venir la Pax Romana dins lo corrent dei rèines seguents. Capitèt tanben de redreiçar l'economia de l'Empèri e de sa capitala qu'èra estada durament tocada per lei dificultats causadas per la guèrra civila, quasi permanenta de 44 a 30 avC.

Moriguèt a Nola en causa d'una malautiá durant un viatge vèrs Roma. Son successor foguèt lo generau Tibèri qu'èra son fiu adoptiu e lo marit de sa filha unica.

1. ↑ En latin: Gaius Iulius Caesar Octavianus Augustus, puei Imperator Caesar Divi F. Augustus.