Anawrahta

Anawrahta

Król Paganu
Okres	od 16 grudnia 1044 do 23 marca 1078
Poprzednik	Sokkate
Następca	Sawlu
Dane biograficzne
Dynastia	Pagan
Data urodzenia	8 marca 1015 Wtorek, 15. Dzień Przybywania Księżyca Późnego Miesiąca Tagu 376 ME[a]
Data śmierci	23 marca 1078 7. Dzień Przybywania Księżyca Późnego Miesiąca Tagu 439 ME[b]
Ojciec	Kunhsaw Kyaunghpyu
Matka	Myauk Pyinthe
Żona	Pyinsa Kalayani Saw Mon Hla Manisanda
Dzieci	Sawlu Kyanzittha

Anawrahta Minsaw (birm. အနော်ရထာ မင်းစော /ʔənɔ̀jətʰà mɪ́ɴ sɔ́/; ur. 8 marca 1015, zm. 23 marca 1078) – twórca Królestwa Paganu.

Nazywany ojcem narodu birmańskiego, Anawrahta zamienił małe księstwo w suchym regionie Górnej Birmy w Pierwsze Imperium Birmańskie, które stało się podwaliną dla współczesnej Birmy (Mjanmy)^[1][2]. Podlegająca naukowej weryfikacji historia Birmy rozpoczyna się z chwilą jego wstąpienia na tron Paganu w roku 1044.

Anwrahta jako pierwszy w historii zjednoczył całą dolinę Irawadi, a takim peryferyjnym regionom jak Szan czy Arakan (Północny Arakan) narzucił zwierzchnictwo Paganu. Skutecznie powstrzymał napór Imperium Khmerskiego w stronę linii wybrzeża Tenasserim oraz doliny Górnego Menamu, czyniąc Pagan jednym z dwóch najważniejszych królestw lądowej części Azji Południowo-Wschodniej.

Potrafiąc surowo wymusić dyscyplinę, Anawrahta przeprowadził szereg kluczowych reform społecznych, religijnych i ekonomicznych mających trwały wpływ na historię Birmy. Jego reformy społeczne i religijne doprowadziły z biegiem czasu do ukształtowania się współczesnej kultury birmańskiej. Wznosząc system tam i grobli przemienił spieczone słońcem, jałowe tereny wokół Paganu w główny ryżowy spichlerz Górnej Birmy, zapewniając temu regionowi trwałe podstawy ekonomiczne do zdominowania w następnych stuleciach doliny rzeki Irawadi i jej peryferii. Pozostawił po sobie silny system administracyjny utrzymywany dalej przez wszystkich późniejszych królów dynastii Pagan, aż do jej upadku w roku 1287. Sukces i trwałość dominacji Paganu nad doliną Irawadi stanowiły podwaliny dla rozwoju języka i kultury birmańskiej oraz rozprzestrzeniania się ludności birmańskiej w Górnej Birmie.

Dziedzictwo Anawrahty wykracza daleko poza granice współczesnej Birmy. Związanie się przez niego z buddyzmem therawady oraz udane powstrzymanie Imperium Khmerskiego, którego religią był hinduizm, zapewniło szkole buddyjskiej, która była w odwrocie w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej tak bardzo potrzebne wytchnienie i schronienie. Pomógł on w odrodzeniu buddyzmu tradycji Therawady na Cejlonie, z którego szkoła ta pierwotnie się wywodziła. Sukces dynastii Paganu uczynił możliwym późniejszy wzrost buddyzmu Therawady w królestwach Lanna (północna Tajlandia), Sukhothai (środkowa Tajlandia) i Lan Xang (Laos) oraz w Imperium Khmerskim (Kambodża) w XIII i XIV wieku.

Anawrahta jest jednym z najsłynniejszych królów w historii Birmy. Historie (legendy) opowiadające o jego życiu są klamrą spinającą birmański folklor, są też opisywane na nowo w literaturze popularnej i teatrze.