Antarktyda

Antarktyda

Państwo	brak roszczenia terytorialne na Antarktydzie:  Argentyna  Australia  Chile  Francja  Nowa Zelandia  Norwegia  Wielka Brytania
Powierzchnia	ok. 14 200 000 km²[1]
Miejscowości	stacje polarne: McMurdo, Amundsen-Scott, Eduardo Frei, Mirnyj, Esperanza, Marambio
Wysokość	maks. 4892 m n.p.m., Masyw Vinsona śr. 2040 m n.p.m.[2] min. 2870 m p.p.m. pod Lodowcem Byrda[3]
Wydarzenia historyczne	odkrycia i badania Antarktyki
Rodzaj obiektu	kontynent
90°S 0°E/-90,000000 0,000000
Położenie kontynentu
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach

Antarktyda – kontynent położony najdalej na południe Ziemi, na którym znajduje się geograficzny biegun południowy^[4]. Jest położony w rejonie Antarktyki na półkuli południowej, niemal w całości na południe od koła podbiegunowego i otoczony przez Ocean Południowy. Ma powierzchnię 14,2 mln km², jest piątym co do wielkości kontynentem po Azji, Afryce, Ameryce Północnej i Ameryce Południowej, prawie dwa razy większym od Australii. Około 98% Antarktydy pokrywa polarna czapa lodowa o średniej grubości 1,9 km, która rozciąga się do wszystkich, prócz wysuniętych najbardziej na północ krańców Półwyspu Antarktycznego.

Pod względem średnich warunków Antarktyda to najzimniejszy, najsuchszy i najbardziej wietrzny kontynent, ma także najwyższą średnią wysokość ze wszystkich kontynentów. Antarktyda jest uznawana za kontynent pustynny, z roczną sumą opadów równą 200 mm wzdłuż wybrzeża i znacznie mniej w głębi lądu. Temperatura na Antarktydzie spada poniżej −90 °C. Kontynent nie ma stałych mieszkańców, ale w ciągu roku od 1000 do ponad 4000 osób przebywa na stacjach badawczych rozsianych po całym kontynencie. Tylko organizmy przystosowane do zimna są w stanie przetrwać na Antarktydzie, w tym wiele gatunków archeonów, bakterii, grzybów, protistów, niektóre rośliny i niektóre zwierzęta, w tym nicienie, niesporczaki, pingwiny, płetwonogie i roztocze. Zbiorowiska roślinne mają charakter tundry.

Mimo że spekulacje i mity na temat Terra Australis Incognita („Nieznanego Lądu Południowego”) sięgają starożytności, dopiero w 1820 członkowie rosyjskiej wyprawy Fabiana Bellingshausena i Michaiła Łazariewa na okrętach „Wostok” i „Mirnyj” jako pierwsi ujrzeli brzeg kontynentu (ściślej lodowca szelfowego). Przez resztę XIX wieku pozostał on w dużej mierze niezbadany, ze względu na nieprzyjazne środowisko, brak dostępnych zasobów naturalnych i izolację.

Antarktyda jest zarządzana wspólnie przez państwa, które mają prawo głosu w ramach systemu Układu Antarktycznego. Układ został podpisany w 1959 przez 12 państw; obecnie obejmuje już 54 sygnatariuszy, w tym Polskę. Zakazuje on działań wojskowych i wydobycia surowców mineralnych, prowadzenia prób jądrowych i składowania odpadów jądrowych, wspiera badania naukowe oraz chroni faunę i florę kontynentu. Badania naukowe są prowadzone przez ponad 4000 naukowców z wielu krajów.