Back Аргентина Abkhazian Argentina ACE Аргентинэ ADY Argentinië Afrikaans Argentinien ALS አርጀንቲና Amharic Argentina AMI Archentina AN Argentina ANG अर्जेंटीना ANP
| |||||
| Dewiza: En Unión y Libertad (W zjednoczeniu i wolności) | |||||
| Hymn: Oíd, mortales (Usłyszcie śmiertelni) | |||||
| Ustrój polityczny | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Data powstania |
9 lipca 1816 | ||||
| Prezydent | |||||
| Powierzchnia |
2 780 400 km²[1] | ||||
| Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
16 os./km² | ||||
| Kod ISO 3166 |
AR | ||||
| Waluta |
peso argentyńskie (ARS) | ||||
| Telefoniczny nr kierunkowy |
+54 | ||||
| Domena internetowa | |||||
| Kod samochodowy |
RA | ||||
| Kod samolotowy |
LV | ||||
| Strefa czasowa |
UTC -3 | ||||
| Język urzędowy | |||||
| Religia dominująca |
katolicyzm (70,5%) | ||||
| PKB (2023) • całkowite • na osobę |
|||||
| PKB (PSN) (2023) • całkowite • na osobę |
| ||||
| |||||
Położenie na mapie.svg)
| |||||
Argentyna (hiszp. Argentina, ⓘ [aɾxenˈtina]), oficjalnie Republika Argentyńska (hiszp. República Argentina, wym. [reˈpuβlika aɾxenˈtina]) – państwo w Ameryce Południowej, w południowo-wschodniej części kontynentu, nad Oceanem Atlantyckim. Graniczy z Chile na zachodzie, Boliwią i Paragwajem na północy, Brazylią i Urugwajem na północnym wschodzie. Nazwa „Argentyna” pochodzi od łacińskiego argentum (srebro, plata po hiszpańsku) i jest związana z legendą o górach pełnych srebra, która była powszechna pośród pierwszych europejskich odkrywców Niziny La Platy[3].
Argentyna zajmuje jedno z najwyższych miejsc w rankingach wskaźnika rozwoju społecznego, PKB per capita i jakości życia pośród krajów Ameryki Łacińskiej[4]. Według statystyk Banku Światowego argentyński produkt krajowy brutto zajmuje 21. miejsce na świecie[5], a według Międzynarodowego Funduszu Walutowego, biorąc pod uwagę parytet siły nabywczej, argentyńska ekonomia zajmuje 25. miejsce na świecie[6]. Argentyna jest członkiem założycielem Unii Narodów Południowoamerykańskich oraz Mercosur, a także członkiem Organizacji Państw Iberoamerykańskich, Banku Światowego, Światowej Organizacji Handlu. Oprócz tego jest również jednym z trzech krajów Ameryki Łacińskiej wchodzących w skład grupy G20. Według analityków kraj ten zaklasyfikowany jest do rynków wschodzących, ze względu na wielkość, wysoki wzrost gospodarczy, poziom bezpośrednich inwestycji zagranicznych czy eksport w całości wytworzonych usług i towarów[7]. Jest uznawana jako lokalne mocarstwo z bardzo wysokim wskaźnikiem rozwoju społecznego[8][9][10][11][12][13][14][15][16].
Pod względem wielkości Argentyna jest drugim państwem w Ameryce Południowej i ósmym na świecie. Biorąc pod uwagę terytoria, gdzie Argentyna faktycznie sprawuje władzę, jej powierzchnia wynosi 2 780 400 km². Jednakże biorąc pod uwagę także terytoria sporne, do których Argentyna rości pretensje: Falklandy/Malwiny, Georgię Południową, Sandwich Południowy, Islas Aurora wraz z Orkadami Południowymi, Szetlandami Południowymi oraz z częścią Antarktydy zwaną Antarktydą Argentyńską (na mocy traktatu antarktycznego roszczenia te są zamrożone, ale nieanulowane), łączna powierzchnia kraju wynosi 3 761 274 km². To plasowałoby Argentynę jako siódme pod względem wielkości państwo świata[potrzebny przypis].
Ślady pierwszych osadników na terenie dzisiejszej Argentyny sięgają paleolitu. Hiszpańska kolonizacja rozpoczęła się w 1512 roku. W jej wyniku w 1776 roku powstało Wicekrólestwo La Platy, które było częścią hiszpańskiego imperium kolonialnego. 25 maja 1810 roku Argentyna uzyskała de facto niepodległość po odsunięciu ostatniego hiszpańskiego gubernatora i ogłoszeniu Pierwszego Zgromadzenia Narodowego zwanego również Primera Junta. 9 lipca 1816 roku Argentyna formalnie ogłosiła niepodległość w San Miguel de Tucumán. W XIX wieku w Argentynie miały miejsce liczne wojny domowe, które zakończyły się reorganizacją państwa i utworzeniem federacji ze stolicą w Buenos Aires. W drugiej połowie XIX wieku miała miejsce wielka fala emigracji z Europy do Argentyny, która na zawsze wpłynęła na argentyńską kulturę i demografię. Również w tym czasie w Argentynie miał miejsce stabilny wzrost gospodarczy, dzięki któremu na początku XX wieku Argentyna była siódmym krajem na świecie pod względem rozwoju gospodarczego[17][18]. Mimo tak dużego sukcesu ekonomicznego, po 1930 roku w Argentynie doszło do serii zamachów stanu, które zakończyły się wprowadzeniem demokracji w 1983 roku. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych w Argentynie doszło do poważnego kryzysu finansowego, przez co teraz znajduje się ona w kręgu krajów rozwijających się[19][20][21].
- ↑ a b The World Factbook [online], cia.gov (ang.).
- ↑ a b c d Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2023: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2023. [dostęp 2023-05-21]. (ang.).
- ↑ Argentine Embassy in The United Kingdom. [dostęp 2015-01-05].
- ↑ Human Development Reports. [dostęp 2015-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-05)].
- ↑ Gross domestic product 2015. [dostęp 2017-04-13].
- ↑ Report for Selected Countries and Subjects. [dostęp 2017-04-13].
- ↑ Legatum Institute – Legatum Prosperity Index (ang.).
- ↑ Human Development Report 2011 (ang.).
- ↑ Michael Morris. The Strait of Magellan. „International Straits of the World”, s. 63, 1988. Martinus Nijhoff. Dordrecht. Cytat: Argentina has been the leading military and economic power in the Southern Cone in the Twentieth Century.. (ang.).
- ↑ Tom Nierop, Gertjan Dijkink, Hans Knippenberg. The Clash of Civilisations. „The Territorial Factor”, s. 61, 2001. Amsterdam: Vossiuspers. Cytat: Secondary regional powers in Huntington’s view include Great Britain, Ukraine, Japan, South Korea, Pakistan, Saudi Arabia and Argentina. (ang.).
- ↑ David Lake, Rick Fawn. Regional Hierachies. „Globalising the Regional”, s. 55, 2009. Wielka Brytania: Cambridge University Press. Cytat: The US has created a foundation upon which the regional powers, especially Argentina and Brazil, can developed their own rules for futher managing regional relations.
- ↑ Emanuel Adler, Patricia Greve. Overlapping regional mechanisms of security governance. „Globalising the Regional”, s. 78, 2009. Wieka Brytania: Cambridge University Press. Cytat: The southern cone of South America, including Argentina and Brazil, the two regional powers, has recently become a pluralistic security community. (ang.).
- ↑ Alejandra Ruiz-Dana, Peter Goldschag, Edmundo Claro, Hernán Blanco. Regional integration, trade and conflicts in Latin America. „Regional Trade Integration and Conflict Resolution”, s. 18, 2009. Nowy Jork: Routledge. Cytat: [...] notably by linking the Southern Cone’s rival regional powers, Brazil and Argentina. (ang.).
- ↑ Samuel P Huntington, Marc Plattner, Aleksander Smolar. Culture, Power, and Democracy. „Globalization, Power, and Democracy”, s. 6, 2000. Baltimore: The Johns Hopkins University Press. (ang.).
- ↑ Anestis Papadopoulos. „The International Dimension of EU Competition Law and Policy”, s. 283, 2010. Nowy Jork: Cambridge University Press. Cytat: The driving force behind the adoption of the MERCOSUR agreement was similar to that of the establishment of the EU: the hope of limiting the possibilities of traditional military hostility between the major regional powers, Brazil and Argentina.
- ↑ https://web.archive.org/web/20130117011858/http://www.gsinstitute.org/docs/ClingendaelBrief_Final.pdf [dostęp 2015-01-05].
- ↑ Bolt i Van Zanden 2013 ↓.
- ↑ Díaz Alejandro 1970 ↓, s. 1.
- ↑ Becoming a serious country. The Economist, 2004-06-03. [dostęp 2015-01-05].
- ↑ En vías de subdesarrollo. „La república”, 2013-06-17. EC.
- ↑ EconoMonitor: EconoMonitor » Argentina: The Myth of a Century of Decline. [dostęp 2015-01-05]. (ang.).