Badenia

Ten artykuł od 2020-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ten artykuł dotyczy krainy historycznej. Zobacz też: inne znaczenia.

Badenia

Baden

1112–1945
Godło Flaga
Stolica	Baden-Baden (XII w.) Karlsruhe
Data powstania	1112
Data likwidacji	1945
Język urzędowy	niemiecki
Położenie na mapie świata Badenia
49°01′00,0000″N 8°24′00,0000″E/49,016667 8,400000
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Badenia (niem. Baden) – kraina historyczna w południowo-zachodniej części Niemiec. Od 1951 roku wchodzi w skład kraju związkowego Badenia-Wirtembergia^[1].

Od XI wieku posiadłość rodu Zähringen, od 1112 r. margrabstwo (Markgrafschaft Baden). Przez małżeństwa, kupno i wymiany, niewielkie początkowo margrabstwo poszerzyło swe terytorium, uległo jednak od XIV w. podziałom dynastycznym. W wyniku sankcji pragmatycznej w 1515 r. nastąpił podział na Dolną Badenię i Górną Badenię (Baden-Durlach i Baden-Baden). Podział utrzymał się do 1771 r.

W okresie napoleońskim (1803–1810) Badenia powiększyła swe posiadłości (z 3,5 tys. km² do 11,5 tys. km²), m.in. o ziemie Palatynatu położone na prawym brzegu Renu (w 1803) i Bryzgowię (w 1806). W 1806 r. uzyskała dla panującego tytuł wielkiego księcia. W latach 1806–1813 należała do Związku Reńskiego, a w latach 1815–1866 do Związku Niemieckiego. Na kongresie wiedeńskim Wielkie Księstwo Badenii zabezpieczyło swoje nabytki w Bryzgowii i Palatynacie przed roszczeniami Austrii i Bawarii.

22 sierpnia 1818 otrzymała od wielkiego księcia liberalną konstytucję. W 1835 r. przystąpiła do Niemieckiego Związku Celnego.

W okresie Wiosny Ludów Badenia stanowiła główny ośrodek niemieckiego ruchu liberalnego. W latach 1848–1849 dwukrotnie przeszła rewolucję. W 1849 r. wielki książę opuścił kraj i wezwał na pomoc wojska pruskie. Nieudolność głównodowodzącego armią powstańczą (Franz Sigel) spowodowała, że Tymczasowy Rząd Badenii powołał na jego miejsce Polaka Ludwika Mierosławskiego. Brak koordynacji między armiami Badenii i sąsiedniego Palatynatu, a także zdobycie 23 sierpnia 1849 głównego punktu oporu powstańców w Rastatt przesądziły o losach kampanii. W wyniku represji po upadku powstania ponad 80 tys. mieszkańców Badenii było zmuszonych opuścić kraj.

W 1866 r. Badenia walczyła po stronie Austrii przeciw Prusom, a po klęsce Austrii wystąpiła ze Związku Niemieckiego. W 1871 r. weszła w skład Cesarstwa Niemieckiego.

Po I wojnie światowej, w listopadzie 1918 roku, abdykował ostatni wielki książę Fryderyk II, a Badenię ogłoszono republiką (konstytucja z 21 marca 1919). Ostatni następca tronu Badenii ks. Max von Baden był też ostatnim kanclerzem II Rzeszy. W Republice Weimarskiej i w III Rzeszy Badenia stanowiła do 1945 r. kraj związkowy.

Po II wojnie światowej była początkowo podzielona między strefy okupacyjne amerykańską i francuską. Z terytoriów okupowanych przez wojska francuskie utworzono kraj Badenia ze stolicą we Fryburgu, określany często jako Badenia Południowa, zaś położone na północy kraju terytoria pod okupacją amerykańską weszły w skład Wirtembergii-Badenii ze stolicą w wirtemberskim Stuttgarcie.

Po utworzeniu Republiki Federalnej Niemiec w 1949 r. zorganizowano referenda, na mocy których Badenia Południowa wraz z Wirtembergią-Badenią i Wirtembergią-Hohenzollern weszły w kwietniu 1952 w skład nowego kraju Badenia-Wirtembergia.