Brewiarz Grimaniego

Brewiarz Grimaniego – bogato zdobiony rękopiśmienny brewiarz wykonany na początku XVI wieku, będący jednym z najwybitniejszych przykładów wczesnorenesansowego niderlandzkiego iluminatorstwa książkowego. Obecnie znajduje się w zbiorach Biblioteca Marciana w Wenecji (sygnatura MS lat. I. 99)^[1][2].

Miejsce, czas i okoliczności powstania manuskryptu są nieznane. Zdaniem badaczy mógł powstać na zlecenie Małgorzaty Habsburżanki, jako dar dla Maksymiliana Sforzy. Świadczyć o tym może obecny na karcie 81r herb Antonia Siciliano, sekretarza Sforzy, który w 1513 roku odwiedził Niderlandy^[1]. Pierwszą pewną datą w dziejach manuskryptu jest dopiero 1520 rok, kiedy to kardynał Domenico Grimani za sumę 500 dukatów odkupił księgę od Siciliano^[1]. Księga trafiła wówczas do skarbca weneckiej Bazyliki św. Marka, gdzie znajdowała się do końca XVIII wieku^[3].

Księga liczy 831 pergaminowych kart formatu 275×215 mm^[1]. Oprawa obłożona została szkarłatnym aksamitem i obita metalowymi ramami. Ozdabiają ją dwa medaliony, na których przedstawiono dożę Antonia Grimaniego i jego syna, kardynała Domenica^[3]. Bogaty program ikonograficzny księgi obejmuje 120 całostronicowych miniatur^[3], 110 ozdobnych inicjałów oraz miniatury na marginesach stronic^[1]. Iluminacje wykonało kilku różnych artystów, wśród których wyróżniono ponad wszelką wątpliwość rękę Gerarda Horenbouta^[1]. Część z nich przypisywana jest pracowni Hansa Memlinga oraz Aleksandrowi i Simonowi Beningom^[2]. Iluminacje kalendarza są wzorowane na tych zdobiących Bardzo bogate godzinki księcia de Berry^[1].