Dobra substytucyjne

Dobra substytucyjne – dobra i usługi, które dzięki podobnym cechom, funkcjom czy właściwościom zastępują się wzajemnie w zaspokajaniu określonej potrzeby. Dobro substytucyjne konkuruje z danym dobrem i może je zastępować^[1].

Nieformalnie, dobra substytucyjne, w przeciwieństwie do dóbr komplementarnych i niezależnych, w wyniku zmiany warunków mogą się wzajemnie zastępować w użytkowaniu (lub konsumpcji)^[2]. Formalnie, dobro ${\displaystyle x_{j}}$ jest substytutem dobra ${\displaystyle x_{i},}$ wtedy, kiedy przy wzroście ceny ${\displaystyle x_{i},}$ wzrasta popyt na dobro ${\displaystyle x_{j}.}$ Niech pi będzie ceną dobra ${\displaystyle x_{i}.}$ Wtedy ${\displaystyle x_{j}}$ jest substytutem ${\displaystyle x_{i},}$ jeśli^[3]:

${\displaystyle {\frac {xj}{pi}}>0.}$

Przykładem są ziemniaki z różnych farm: jeśli cena ziemniaków z jednej farmy wzrasta, wtedy (przy innych czynnikach niezmienionych) mniej osób kupi ziemniaki na tej farmie; kupią oni ziemniaki z farmy, która ma niższe ceny. Inne przykłady dóbr substytucyjnych to między innymi: margaryna i masło, kawa i herbata, piwo i wino.

Wzrost ceny dobra (ceteris paribus) zwiększa popyt na substytut tego dobra. Natomiast spadek jego ceny zmniejsza popyt na jego substytut. Bardziej formalnie, związek między wielkościami popytu określa czy dobro jest klasyfikowane jako substytucyjne czy komplementarne. Substytut to dobro o dodatniej krzywej elastyczności cenowej popytu. To oznacza, że jeśli dobro ${\displaystyle x_{j}}$ jest substytutem dla dobra ${\displaystyle x_{i},}$ wzrost ceny ${\displaystyle x_{i}}$ powoduje ruch w lewo wzdłuż krzywej popytu na dobro ${\displaystyle x_{i}}$ i przesuwa krzywą popytu ${\displaystyle x_{j}}$ na zewnątrz. Spadek ceny ${\displaystyle x_{i}}$ powoduje przesunięcie w prawo wzdłuż krzywej popytu ${\displaystyle x_{i}}$ i przesuwa krzywą popytu ${\displaystyle x_{j}}$ do wewnątrz^[4].