Edgar Allan Poe

Edgar Allan Poe
	; Dagerotyp Edgara Allana Poego
Data i miejsce urodzenia	19 stycznia 1809 ; Boston, Massachusetts, Stany Zjednoczone
Data i miejsce śmierci	7 października 1849 ; Baltimore, Maryland, Stany Zjednoczone
Narodowość	amerykańska
Język	angielski
	Ważne dzieła
	Kruk; Zagłada domu Usherów; Czarny kot; Złoty żuk; Skradziony list;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach
	Cytaty w Wikicytatach

Edgar Allan Poe (ur. 19 stycznia 1809 w Bostonie, w stanie Massachusetts, zm. 7 października 1849 w Baltimore, w stanie Maryland) – amerykański poeta, nowelista, krytyk literacki i redaktor. Przedstawiciel romantyzmu w literaturze amerykańskiej. W jego twórczości dominowały wątki fantastyki i horroru. Zapoczątkował gatunek noweli kryminalnej (Zabójstwo przy Rue Morgue, Złoty żuk). Stworzył także pierwszą w literaturze postać detektywa – C. Auguste’a Dupina.

Jego prozę charakteryzował silny psychologizm postaci (prekursorski względem późniejszej psychoanalizy) oraz surrealistyczne, skrajnie brutalne opisy makabry, przywołujące na myśl stany epileptyczne czy upojenie alkoholowe. W twórczości Edgara Allana Poego odnaleźć można postawy choroby wieku – neurozy, świadomości dualizmu świata czy też bólu istnienia, które pod koniec XIX wieku stały się sztandarowymi pojęciami nowych nurtów sztuki: dekadentyzmu, ekspresjonizmu oraz symbolizmu.

Poe inspirował Baudelaire’a, Huysmansa, Dostojewskiego, Meyrinka, de Quinceya, Bierce’a jak i całą rzeszę poetów surrealistycznych. Stephane Mallarme określił jego poemat Ulalume jako odbiegające od schematów swojej epoki arcydzieło poezji. Za jego przykładem szło wielu twórców, również polskich, np. Stefan Grabiński. Tadeusz Miciński wielokrotnie wspomina w swoich utworach inspirację fantastyczną wyobraźnią poety.

Zarówno poezję, jak i prozę Edgara Allana Poego tłumaczyło na polski wielu wybitnych literatów, jak np. Stanisław Wyrzykowski, Antoni Lange, Bolesław Leśmian, Tadeusz Miciński czy Zenon Przesmycki.

Twórczością Poego inspirowali się również filmowcy, tworząc mniej lub bardziej wierne ekranizacje jego opowiadań. Do najbardziej znanych dzieł filmowych należy nakręcony w latach 60. XX wieku cykl w reżyserii Rogera Cormana.

Mianem Edgarów nazywa się nagrody przyznawane przez organizację Mystery Writers of America.