Fosfor

Fosfor

krzem ← fosfor → siarka
N ↑ P ↓ As 15 P
Wygląd
biały fosforyzujący, czarny, czerwony
fosfor biały, czerwony (dwie środkowe ilustracje), fioletowy
Widmo emisyjne fosforu
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	fosfor, P, 15 (łac. phosphorus)
Grupa, okres, blok	15, 3, p
Stopień utlenienia	−III, −II, I, III, IV, V[6]
Właściwości metaliczne	niemetal
Właściwości tlenków	kwasowe
Masa atomowa	30,974 ± 0,001[a][7]
Stan skupienia	stały
Gęstość	1823 kg/m³ (biały)[1] 2160 kg/m³ (czerwony)[1] 2690 kg/m³ (czarny)[1]
Temperatura topnienia	44,15 °C (biały)[1] 610 °C (czarny)[1]
Temperatura wrzenia	280,5 °C (biały)[1] 431 °C (czerwony, punkt sublimacji)[1]
Numer CAS	7723-14-0
Właściwości atomowe Promień • atomowy • walencyjny • van der Waalsa 100 (obl. 98) pm 106 pm 180 pm Konfiguracja elektronowa [Ne]3s23p3 Zapełnienie powłok 2, 8, 5 (wizualizacja powłok) Elektroujemność • w skali Paulinga • w skali Allreda 2,19 2,09 Potencjały jonizacyjne I 1011,8 kJ/mol II 1907 kJ/mol III 2914,1 kJ/mol
Właściwości fizyczne Punkt krytyczny 721 °C[2] Ciepło parowania 12,129 kJ/mol Ciepło topnienia 0,657 kJ/mol Ciśnienie pary nasyconej 20,8 Pa (294 K) Konduktywność 1,0×10−9 S/m Ciepło właściwe 769 J/(kg·K) Przewodność cieplna 0,235 W/(m·K) Układ krystalograficzny jednoskośny Twardość • w skali Mohsa 6,5 Objętość molowa 17,02−6 m³/mol
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 30P {syn.} 2,5 min β+ 4,23 32Si 31P 100% stabilny izotop z 16 neutronami 32P {syn.} 14,28 dnia β− 1,71 32S 33P {syn.} 25,3 dnia β− 0,248 33S
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2011-10-01] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[3] fosfor czerwony Niebezpieczeństwo Zwroty H H228, H412 Zwroty P P210, P273[8] NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[4] 0 0 2   Temperatura samozapłonu 38 °C[5] Numer RTECS TH3495000
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Fosfor (P, stgr. φωσφόρος phōsphóros ‘niosący światło’, łac. phosphorus) – pierwiastek chemiczny, niemetal. Jedynym stabilnym izotopem fosforu jest 31
P.

Fosfor po raz pierwszy został wyizolowany (jako biały fosfor) w 1669. Nazwa pochodzi od zjawiska emisji słabego światła po wystawieniu na działanie tlenu. Pokrewny termin fosforescencja, oznaczający świecenie różnych substancji po wcześniejszym wystawieniu na działanie światła, pochodzi od nazwy fosforu. Jednak zjawisko świecenia fosforu jest nazywane chemiluminescencją, gdyż jest wynikiem reakcji utleniania^[9].

Fosfor występuje w czterech odmianach alotropowych, jako: fosfor biały, czerwony, fioletowy oraz czarny.