Hades

Ten artykuł dotyczy boga w mitologii greckiej. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Hades

Ἅιδης

bóg podziemnego świata zmarłych
Hades z Cerberem – posąg rzymski z Gortyny (Kreta), z poł. II wieku n.e.
Występowanie	mitologia grecka
Atrybuty	berło i klucze
Siedziba	Hades
Teren kultu	starożytna Grecja
Odpowiednik	Pluton (rzymski)
Rodzina
Ojciec	Kronos
Matka	Reja
Żona	Persefona
Rodzeństwo	Zeus, Posejdon, Demeter, Hestia i Hera
Dzieci	Makaria
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Hades (także Pluton; gr. Ἅιδης/ᾍδης Háidēs, Ἀίδης Áidēs, Ἀΐδης Aḯdēs ‘niewidzialny’; łac. Pluto) – w mitologii greckiej bóg podziemnego świata zmarłych, który następnie również określano tym mianem.

Nazywany również Plutonem (gr. Πλούτων Ploútōn, od πλοῦτος ploûtos – „bogactwo” – w nawiązaniu do niezmierzonych bogactw świata podziemnego), pod tym imieniem występował w mitologii rzymskiej. Nazywano go także Agesandros (Ἀγήσανδρος Agḗsandros – „prowadzący ludzi”^[1]).

Hades niekiedy zaliczany jest do grona bogów olimpijskich, mimo że nie uczestniczył w biesiadach olimpijskich. Starożytni Grecy nie uważali Hadesa za siłę zła, w przeciwieństwie do późniejszej koncepcji szatana w chrześcijaństwie. Niewątpliwie był to bóg surowy i budzący strach, ale przy tym bardzo sprawiedliwy. Czczony był w całej Grecji, jednak starano się to robić w trwodze i milczeniu. Zazwyczaj Grecy starali się nie wypowiadać jego imienia, a hołdy składano mu na kolanach (odniesienie do tego, że bóg ten żył w podziemiu), w przeciwieństwie do hołdów składanych na stojąco z wyciągniętymi rękami do bogów olimpijskich.

Świątyń raczej mu nie stawiano – wiadomo o jednej, wzniesionej dla niego przez Elejczyków w podzięce za obronę Pylos przed Heraklesem i kilku przybytkach Plutona. Hades rzadko pojawiał się na Ziemi. Jeżeli już tam przebywał, to zazwyczaj miał na sobie czapkę z psiej skóry, która czyniła go niewidzialnym. Hades był dobrym mężem i bratem. Raczej nie buntował się przeciwko Zeusowi. Częste ataki i próby zdobycia tronu niebios podejmował natomiast Posejdon, który nie mógł pogodzić się z tym, że to jego młodszemu bratu przypadło niebo. W kinematografii pokutuje jednak wizerunek Hadesa jako władcy krnąbrnego i spiskującego przeciwko Zeusowi, co jest dalekie od wyobrażeń starożytnych. Jak już wspomniano, Hades był wiernym mężem – nie miał wielu kochanek, jak to w zwyczaju mieli inni bogowie. Raz tylko zakochał się w nimfie Minte. Gdy Persefona dowiedziała się o tym, zazdrosna zamieniła nimfę w miętę^[2].

Hades był synem tytana Kronosa i tytanidy Rei oraz bratem Zeusa, Posejdona, Demeter, Hestii i Hery. Uprowadził z ziemi Persefonę, córkę Demeter, która później została jego małżonką. Ze związku tego nie zrodziło się żadne potomstwo^[3]. Jego atrybutami były berło i klucze, które symbolizowały jego władzę nad światem umarłych, ale jest też pokazywany z rogiem obfitości (który symbolizował władzę nad surowcami) i psią czapką (gr. κυνέη kynéē^[4]), darem od cyklopów. Przy boku zawsze miał Cerbera – trójgłowego psa.