James Cagney

James Cagney

Imię i nazwisko	James Francis Cagney Jr.
Data i miejsce urodzenia	17 lipca 1899 Nowy Jork
Data i miejsce śmierci	30 marca 1986 Stanford
Zawód	aktor, tancerz
Współmałżonek	• Frances Vernon (1922–1986; jego śmierć)
Lata aktywności	1919–1961 1981–1984
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

James Francis Cagney Jr., ps. „Jimmy”^[1] (ur. 17 lipca 1899 w Nowym Jorku, zm. 30 marca 1986 w Stanford) – amerykański aktor filmowy, teatralny, artysta wodewilowy i tancerz. American Film Institute umieścił go na 8. miejscu na liście „największych aktorów wszech czasów” (The 50 Greatest American Screen Legends)^[a][2]. Należał do grona najbardziej cenionych aktorów pierwszych lat filmu dźwiękowego i „Złotej Ery Hollywood”^[3].

Cagney zadebiutował na deskach teatru w roku 1919 występując w rewii Every Sailor. Rok później po raz pierwszy zagrał na Broadwayu w sztuce Pitter Patter. Przez kilka lat z powodzeniem występował jako artysta wodewilowy, komik i tancerz. W 1930 zadebiutował w filmie, wcielając się w rolę Harry’ego Delano w dramacie kryminalnym Sinners’ Holiday w reżyserii Johna G. Adolfiego. Po otrzymaniu pozytywnych recenzji za występy sceniczne i filmowe, podpisał kontrakt z wytwórnią Warner Bros. W latach 30. i 40. zasłynął z ról gangsterów i rzezimieszków, walnie przyczyniając się do rozwoju gatunku filmu gangsterskiego^[4]. Potrafił psychologicznie uwiarygodnić zachowanie granych przez siebie – niezbyt sympatycznych, nierzadko psychopatycznych – bohaterów^[4]. W 1942 został laureatem Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za rolę George’a M. Cohana w biograficznym musicalu Yankee Doodle Dandy. Łącznie w przekroju swojej kariery filmowej nominowany był do tej nagrody trzykrotnie. W 1984 odznaczony przez prezydenta Ronalda Reagana Medalem Wolności.

Do jego najbardziej znanych filmów należą: Wróg publiczny nr 1 (1931), Nocne motyle (1933), Nadchodzi Navy (1934), Aniołowie o brudnych twarzach (1938), Burzliwe lata dwudzieste (1939), Yankee Doodle Dandy (1942), Biały żar (1949), Kochaj albo odejdź (1955) i Człowiek o tysiącu twarzy (1957). Cagney wystąpił w 62 filmach^[5].