Jowisz (mitologia)

Ten artykuł dotyczy mitologii. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Ten artykuł od 2024-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Jowisz

Iuppiter

bóg nieba, władca bogów i ludzi
Jowisz (wyobrażenie na rzymskiej kamei)
Występowanie	mitologia rzymska
Przydomek	Optimus, Maximus, Diespiter, Lucetius, Pluvius, Fulgator, Tonans, Serenator, Stator, Victor, Versor, Ultor, Latiaris
Atrybuty	piorun, orzeł
Teren kultu	starożytny Rzym
Odpowiednik	Zeus (grecki)
Rodzina
Ojciec	Saturn
Matka	Ops
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Jowisz, Jupiter (łac. Iuppiter od Iovis pater) – w mitologii rzymskiej bóg nieba i światła, zjawisk atmosferycznych, władca bogów i ludzi, najwyższe bóstwo panteonu rzymskiego^[1][2].

Był źródłem władzy (łac. imperium), jaką dzierżyli rzymscy urzędnicy. Rzymscy władcy i wodzowie starali się pozować na ludzkie ucieleśnienie czy odzwierciedlenie Jowisza. Pospolicie utożsamiany jest z greckim Zeusem, z czasem przejął większość jego cech. Atrybutami Jowisza były piorun i orzeł. Syn Saturna. W rzeczywistości jest to (tożsamy z Zeusem) praindoeuropejski bóg dziennego nieboskłonu, burzy i piorunów. Obie nazwy, grecka i łacińska, wywodzą się z praindoeuropejskiego imienia Dieus ph₂ter, co w wyniku różnych przekształceń fonetycznych dało łacińskie Iuppiter (Iovis + pater). Od dopełniacza (genetivus) tego imienia, brzmiącego Iovis, pochodzi polskie imię tego bóstwa, Jowisz.

Kult Jowisza, czczonego jako Jowisz Najlepszy Największy (łac. Iuppiter Optimus Maximus) skupiał się w świątyni położonej na Kapitolu w Rzymie, gdzie tronował on obok Junony i Minerwy. Czynnościami kultowymi opiekował się kapłan zwany flamen Dialis.

Jowisz i cała Trójca Kapitolińska uosabiali rzymskie państwo. W koloniach rzymskich budowano analogiczne świątynie Trójcy Kapitolińskiej, zwane po prostu Kapitolami, rozprzestrzeniając kult poza miasto Rzym.

Na terenach starożytnego italskiego miasta Iguvium odnaleziono w 1444 roku tablice poświęcone Jowiszowi.

Przydomki Jowisza: Stator – ten, który zatrzymuje chwiejące się szeregi rzymskie, Victor – dawca zwycięstwa, Versor – ten, który zmusza nieprzyjaciół do ucieczki^[3], Ultor – karzący, niosący pomstę (Mściciel, na podobieństwo Marsa)^[4].