Klementyna Hoffmanowa

Klementyna Hoffmanowa

Data i miejsce urodzenia	23 listopada 1798 Warszawa
Data i miejsce śmierci	21 września 1845 Passy
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła
Dziennik Franciszki Krasińskiej w ostatnich latach Augusta III pisany (1825)
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Klementyna Hoffmanowa z domu Tańska^[a] (ur. 23 listopada 1798 w Warszawie, zm. 21 września 1845 w Passy) – polska pisarka, prozaiczka, dramatopisarka, tłumaczka, redaktorka, wydawczyni, pedagożka i działaczka społeczna.

Była pierwszą Polką utrzymującą się z własnej pracy twórczej i pedagogicznej, a także jedną z pierwszych polskich pisarek tworzących utwory dla dzieci i młodzieży.

Debiutowała w 1819 roku traktatem moralizatorskim Pamiątka po dobrej matce, czyli ostatnie jej rady dla córki. Wydawała popularne pismo Rozrywki dla Dzieci (1824–1828). Jej książki dla dzieci zdobyły szerokie grono odbiorców na przestrzeni kilku pokoleń. Opublikowała szereg powieści, m.in. Listy Elżbiety Rzeczyckiej do przyjaciółki swej Urszuli*** za panowania Augusta III pisane (1824) oraz Dziennik Franciszki Krasińskiej w ostatnich latach Augusta III pisany (1825). Ta ostatnia, przetłumaczona na szereg języków, była określana jako jedna z pierwszych polskich powieści psychologicznych.

Wyraźnie podnosiła postulat ekonomicznego usamodzielnienia się kobiet. Uważała, że pierwszym krokiem do osiągnięcia przez kobiety niezależności powinno być zdobycie wykształcenia i przygotowanie do pracy zarobkowej. Równocześnie podzielała tradycyjne poglądy na rolę kobiet, odwołując się do wartości patriotycznych i katolickich. W 1826 roku zgłoszono jej kandydaturę do członkostwa w Towarzystwie Przyjaciół Nauk, jednak nie została przyjęta ze względu na płeć. Aż do trzydziestego roku życia, długo jak na standardy swojej epoki, pozostawała niezamężna, posługując się nazwiskiem panieńskim. W 1829 roku poślubiła Karola Boromeusza Hoffmana.

Pisarstwo było jej głównym i ulubionym zajęciem, ale pracowała również jako inspektorka i wizytatorka pensji żeńskich oraz wykładowczyni nauki obyczajowej w warszawskim Instytucie Guwernantek (1826–1831). Wśród jej uczennic było grono młodych kobiet, z których część została potem pisarkami i nauczycielkami. Wspominana z szacunkiem i uznaniem m.in. przez Felicję Boberską, była krytykowana za swój konserwatyzm przez Narcyzę Żmichowską.

W czasie powstania listopadowego Klementyna Hoffmanowa była współtwórczynią i przewodniczącą Związku Dobroczynności Patriotycznej Warszawianek i uczestniczyła w opatrywaniu rannych. Po upadku powstania w 1831 roku wraz z mężem wyemigrowali z Polski. Zamieszkali w Paryżu, gdzie ich dom stał się miejscem spotkań polskiej inteligencji emigracyjnej. Hoffmanowa w Paryżu działała w Towarzystwie Dobroczynności Dam Polskich i Towarzystwie Literackim. Przyjaźniła się z Chopinem i Mickiewiczem. Była nazywana „Matką Wielkiej Emigracji”.

Zmarła na raka piersi w wieku czterdziestu sześciu lat. Została pochowana na cmentarzu Père-Lachaise.