Malta

Ten artykuł dotyczy państwa. Zobacz też: inne znaczenia słowa Malta.

Republika Malty

Repubblika ta’ Malta
Republic of Malta

Herb Flaga
Hymn: L-Innu Malti
Ustrój polityczny	republika
Stolica	Valletta[1]
Prezydent	Myriam Spiteri Debono
Premier	Robert Abela
Powierzchnia	316 km²[1]
Populacja (2024) • liczba ludności	563 443[1]
• gęstość	1783 os./km²
Kod ISO 3166	MT
Waluta	1 euro = 100 eurocentów (EUR, €)[1]
Telefoniczny nr kierunkowy	+356
Domena internetowa	.mt
Kod samochodowy	M
Kod samolotowy	9H
Strefa czasowa	UTC +1 – zima UTC +2 – lato
Narody i grupy etniczne	• Maltańczycy: 71.82%, • inni Europejczycy: 7,45%, • pozostali: 16,68%[2]
Język urzędowy	maltański, angielski[1]
Religia dominująca	katolicyzm
PKB (2023)  • całkowite   • na osobę	19,41 mld[3] USD 36 989[3] USD
PKB (PSN) (2023)  • całkowite   • na osobę	32,50 mld[3] dolarów międzynar. 61 939[3] dolarów międzynar.
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach

Malta, Republika Malty (malt. Repubblika ta’ Malta, ang. Republic of Malta) – wyspiarskie państwo-miasto^[4][5][6] położone w Europie Południowej, na Morzu Śródziemnym, 81 km na południe od Włoch^[7]. Obejmuje cały archipelag Wysp Maltańskich, jednakże większość ludności mieszka na głównej wyspie o tej samej nazwie, w zespole miejskim Valletty – stolicy Malty^[8].

Malta ma historię sięgającą tysięcy lat. Cywilizacja na Malcie zaczęła rozwijać się ponad 7000 lat temu^[9]. W jaskini Għar Dalam odnaleziono ceramikę stworzoną przez człowieka z około 5000 r. p.n.e.^[10][11] Pierwsze większe budowle na Malcie – megalityczne świątynie zaczęto budować około 3600 r. p.n.e. Są one najstarszymi stojącymi budowlami w Europie i jednymi z najstarszych na świecie^[12][13], są starsze niż piramidy w Egipcie^[9]. W podobnym okresie powstało Hypogeum Ħal Saflieni. Spuścizną tych budowli jest kilkanaście ruin, z czego siedem zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[14][15]. Przez następne wieki wyspy maltańskie były pod panowaniem m.in. Fenicjan i Kartaginy (800–218 p.n.e.), Starożytnego Rzymu (218 p.n.e.–870 n.e.), Arabów (870–1091), Hrabstwa i Królestwa Sycylii (1091–1530), Zakonu Maltańskiego (1530–1798) oraz Wielkiej Brytanii (1800–1964/1974). Losy wysp maltańskich mają dziś odzwierciedlenie w kulturze, języku i architekturze. Przykładem tego jest Valletta z 320 zabytkami, co czyni ją jednym z najbardziej zagęszczonych obszarów zabytkowych na świecie. Także ona została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[16].

Współczesna Malta jest krajem rozwiniętym o bardzo wysokim wskaźniku rozwoju społecznego (plasując się między Francją i Włochami)^[17], dobrej jakości życia (w rankingu plasuje się pomiędzy Niemcami, Słowenią a Wielką Brytanią)^[18] oraz wysokim wskaźniku zadowolenia z życia (14. miejsce na świecie)^[19][20]. Jest członkiem Unii Europejskiej oraz kilkunastu organizacji międzynarodowych, w tym ONZ, OBWE, Wspólnoty Narodów i EuroMed. Obowiązującą walutą jest euro. Językami urzędowymi są maltański i angielski. Malta leży w strefie klimatu subtropikalnego^[21] typu śródziemnomorskiego^[22], z krótkimi, bardzo łagodnymi zimami, długim okresem z letnimi temperaturami oraz 300 dniami słonecznymi rocznie^[23].