Mezopotamia, gr. Μεσοποταμία, w znaczeniu dosłownym międzyrzecze (nazwa przejęta z pers. میانرودان Miyanrudan i aram. ܒܝܬ ܢܗܪ̈ܝܢ Bet-Nahrain) – starożytna kraina na Bliskim Wschodzie leżąca w dorzeczu Tygrysu i Eufratu. Na obszarze tym w starożytności rozwijał się szereg kultur, państw i imperiów, których twórcami były różne ludy (Sumerowie, Akadyjczycy, Asyryjczycy, Amoryci, Huryci, Kasyci, Chaldejczycy), kontynuujące jednak wspólne dziedzictwo kulturowe.
Przyjmuje się, że na terenach Mezopotamii narodziła się pierwsza cywilizacja.