Nadir Szah Afszar

Ten artykuł dotyczy szacha Iranu. Zobacz też: artykuł o królu Afganistanu.

Nadir Szah Afszar

Nadir Qoli Beg, Tahmasp-Qoli Khan, Nadir Szah Afszar

Szach Persji
Okres	od 1736 do 1747
Poprzednik	Abbas III
Następca	Adil Szach
Dane biograficzne
Dynastia	Afszarydzi
Data i miejsce urodzenia	22 października 1688 Dastgerd
Data i miejsce śmierci	19 czerwca 1747 Fathabad
Przyczyna śmierci	morderstwo

Nadir Szah (pers.: نادر شاه) (Nadir Qoli Beg pers.: نادر قلی بیگ), także Tahmasp-Qoli Khan (pers.: تهماسپ قلی خان) lub Nadir Szah Afszar (pers.: نادر شاه افشار, ur. 22 października 1688, zm. 19 czerwca 1747) – szach Iranu w latach 1736– 1747 i założyciel dynastii Afszarydów. Niektórzy historycy nazywają go ze względu na jego geniusz militarny perskim Napoleonem albo drugim Aleksandrem Macedońskim. Utworzył wielkie irańskie imperium z granicami od rzeki Indus w Pakistanie po góry Kaukaz na północy i Indie na wschodzie.

Zyskał rozgłos jako wojskowy dowódca podczas afgańskiej okupacji Iranu w latach 20. XVIII wieku. Działając w imieniu pobitych Safawidów, wyparł w 1729 Afgańczyków, a w 1732 stał się regentem państwa. W następnym roku zmusił Turków do wycofania się z Mezopotamii, którą opanowali wykorzystując kłopoty Iranu z Afgańczykami. Następnie zmusił wojska rosyjskie do wycofania się z zajmowanych przez siebie obszarów Iranu. W roku 1736 zasiadł na tronie Iranu jako Nadir Szach. Około roku 1738 podbił Afganistan, a w 1739 dokonał najazdu północnych Indii, zdobywając m.in. Delhi, stolicę Imperium Mogołów. Wkrótce rozszerzył swe panowanie na zachodni Turkiestan. Zwycięstwa Nadir Szacha uczyniły z niego najpotężniejszego władcę na środkowym wschodzie. Imperium to legło w gruzach tuż po jego śmierci w 1747, kiedy to został zamordowany. W czasie jego rządów dokonywano masowych mordów na podbitej ludności cywilnej, szczególnie niemuzułmańskiej.