Back Nobelprys Afrikaans Nobelpreis ALS ኖቤል ሽልማት Amharic Premio Nobel AN Mkpukpe Nọbelù ANN नोबेल पुरस्कार ANP جائزة نوبل Arabic جايزة نوبل ARY جايزة نوبل ARZ ন'বেল বঁটা Assamese
 Medal Nagrody Nobla przyznany Czesławowi Miłoszowi w dziedzinie literatury w 1980 r. | |
| Nagroda za | |
|---|---|
| Przyznający |
Królewska Szwedzka Akademia Nauk, Instytut Karolinska, Akademia Szwedzka, Norweski Komitet Noblowski, Bank Szwedzki |
| Państwo | |
| Lokalizacja | |
| Pierwsze rozdanie |
1901 |
| Ostatnie rozdanie |
2024 |
| Strona internetowa | |
Nagroda Nobla – wyróżnienie przyznawane od początku XX wieku za wybitne zasługi dla ludzkości: naukowe, literackie lub w działaniach na rzecz pokoju. Zostało ustanowione ostatnią wolą fundatora – Alfreda Nobla, szwedzkiego przemysłowca i wynalazcy dynamitu. Początkowo było przyznawane w pięciu dziedzinach, jednak w roku 1968 ustanowiono dodatkową nagrodę z ekonomii. Laureaci są wyłaniani corocznie, choć zdarzały się lata bez wyróżnionych. Są nimi osoby żyjące, najwyżej trzy w każdej z dziedzin – oprócz przypadków uhonorowania nagrodą pokojową całych organizacji lub instytucji.
Nagroda Nobla nie była pierwszym wyróżnieniem tego typu – już w XVIII wieku brytyjskie Towarzystwo Królewskie (ang. Royal Society) ustanowiło Medal Copleya dla naukowców, a równolegle przyznawano odznaczenia państwowe jak polski Order Orła Białego za rozmaite zasługi. Mimo to Nagroda Nobla jako pierwsza skupiła się na różnych obszarach działalności cywilnej oraz została wyróżnieniem najsłynniejszym i najbardziej prestiżowym, m.in. przez swoją rekordową wysokość pieniężną. Była inspiracją dla innych laurów, mających ją dopełniać przez docenienie innych obszarów działań – jak matematyka, astronomia, biologia, nauki o Ziemi, informatyka, technika, filozofia, teologia, muzyka, sztuki wizualne czy te osiągnięcia w fizyce teoretycznej, które nie spełniają kryteriów noblowskich.
Laureatka tej nagrody to noblistka, a laureat – noblista. Ich liczba w danej instytucji, państwie lub narodowości bywa używana jako miara prestiżu takich grup, np. do tworzenia rankingów uczelni.