Neminem captivabimus nisi iure victum

Neminem captivabimus nisi iure victum (łac. nikogo nie uwięzimy bez wyroku sądowego) – immunitet nietykalności przyznany szlachcie przez Władysława Jagiełłę przywilejami z 1425, 1430 i 1433 r – zasada gwarantująca w Rzeczypospolitej nietykalność osobistą szlachcie, a więc zapewniająca, iż posiadający takie prawo nie zostanie uwięziony bez wyroku sądowego.^[1][2][3]

Zasada ta została pierwotnie sformułowana w przywileju nadanym przez Władysława Jagiełłę w Brześciu Kujawskim 25 kwietnia 1425, jednak nie wszedł on w życie. Ostatecznie wprowadzono ją przywilejem jedlneńskim z 4 marca 1430 i krakowskim z 9 stycznia 1433.^[4][5][6]

Prawo nietykalności osobistej zostało wówczas nadane posesjonatom.^[7] W 1447 przywilej ten został rozszerzony na szlachtę litewską (bojarów).^[8] Na mocy ustawy Prawo o miastach (1791) przywilej ten rozszerzono na mieszczan z miast królewskich posiadających majątek nieruchomy.

Konstytucja Królestwa Polskiego z 1815 w art. 18 głosiła, że prawo neminem captivari permittemus nisi iure victum stosować się ma do wszystkich mieszkańców wszelkiego stanu^[9].