Partia polityczna

Partia polityczna inaczej stronnictwo („partia” od łac. pars, część) – dobrowolna organizacja społeczna o określonym programie politycznym, mająca na celu jego realizację poprzez zdobycie i sprawowanie władzy lub wywieranie na nią wpływu.

Partie polityczne są organizacjami o charakterze członkowskim (są korporacjami) i dlatego są zaliczane do organizacji społecznych, podobnie jak stowarzyszenia, czy związki zawodowe. Jednak partii politycznych nie zalicza się na ogół do organizacji pozarządowych, do których z kolei należą przede wszystkim stowarzyszenia i fundacje. Powodem niewłączania partii politycznych do organizacji pozarządowych jest zbyt bezpośrednie powiązanie tych pierwszych z władzą publiczną: partie są często wręcz organizacjami „rządowymi” (ang. governmental organizations) albo zamierzają takimi zostać.

Współcześnie partie są dobrowolnymi organizacjami zrzeszającymi obywateli świadomych wspólnoty swych interesów i poglądów i skłonnych do zdyscyplinowanego zabiegania o ich realizację przez zdobywanie i sprawowanie władzy państwowej.

Demokratyczne systemy są tym bardziej funkcjonalne, im lepiej partie:

• konsolidują polityków wedle zdolności artykułowania i reprezentowania interesów określonych odłamów społeczeństwa,
• potrafią skutecznie starać się o ich realizację, ukierunkowując zgodnie z demokratycznymi procedurami politykę państwa i międzypaństwowych instytucji,
• są zdolne do kojarzenia rywalizacji o władzę i wpływy w państwie i międzypaństwowych instytucjach, z umiejętnością negocjowania, zawierania kompromisów, współdziałania w kwestiach, w których interesy szerszych odłamów społeczeństwa bądź całego narodu są zgodne.

W systemach autorytarnych funkcje partii są istotnie odmienne i zróżnicowane w zależności od ich stosunku do panującego w danym państwie reżimu:

• funkcje partii legalnych wyznacza właściwa im rola narzędzia arbitralnego panowania nad społeczeństwem pozbawionym realnego wpływu na rządzących,
• funkcje partii kontestujących opresyjny reżim wynikają z wymogów prowadzonej w warunkach nielegalności walki i przygotowania do zmiany systemu i przejęcia władzy.