Partytura

Ten artykuł od 2015-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Partytura (wł. partitura) – notacyjne zestawienie nad sobą wszystkich partii wokalnych i instrumentalnych utworu zespołowego w celu przejrzystego utrwalenia całości dzieła, ułatwienia orientacji kompozytorowi, dyrygentowi oraz słuchaczom śledzącym z partyturą wykonania danej kompozycji. Partytura eksponuje wertykalne związki między poszczególnymi partiami, zestawionymi nad sobą w pewnym określonym porządku. Poszczególne rodziny instrumentów łączone są ze sobą oddzielną linią: akoladą. W ramach poszczególnych grup najwyżej umieszcza się instrumenty o najwyższej wysokości skali, najniżej – o najniższej^[1].

Pomysł graficznego zestawienia nad sobą partii narodził się wraz z powstaniem polifonii. W najstarszych zabytkach zawierających przykłady wielogłosowe (Musica Enchiriadis, IX w.) notowano je w ten właśnie sposób. Jednak ok. 1225 r. zarzucono system partyturowy w związku z rozwojem motetu i stosowano go nadal jedynie w notacji utworów instrumentalnych (głównie klawiszowych). Partie komponowanych utworów zespołowych notowano w oddzielnych księgach głosowych. Partyturowy zapis kompozycji wskrzeszono w końcu XVI w. w związku z rozwojem zespołowej muzyki instrumentalnej^[1].

Partytura to podstawowy sposób zapisu muzyki zespołowej instrumentalnej, lub instrumentalno-wokalnej. W partyturze notowane są za pomocą pisma muzycznego partie wszystkich instrumentów i głosów potrzebnych do wykonania utworu, określenia dynamiczne, agogiczne oznaczenie metrum itp. Termin „partytura” odnosi się (inaczej niż np. angielskie określenie score) wyłącznie do zapisu utworów przeznaczonych na wiele instrumentów. O zanotowanym utworze na jeden instrument mówi się po prostu „nuty”. Partyturę więc ma przed sobą dyrygent, natomiast poszczególni muzycy mają do dyspozycji zapis swojej partii.

Partytura zapisana jest w sposób umożliwiający objęcie wzrokiem w pionie partii wszystkich instrumentów, grających (lub pauzujących) jednocześnie. Pierwsze próby symultanicznego zapisywania głosów pochodzą z IX wieku (Musica enchiriadis), jednak zapis partyturowy upowszechnił się dopiero u schyłku wieku XVI. We współczesnych partyturach można spotkać także specjalne oznaczenia dla reżyserów dźwięku, dotyczące m.in. ustawień filtrów i głębokości pogłosu. Nuty przeznaczone do postawienia na pulpicie dla instrumentów orkiestrowych (tj. dla jednego lub dwóch takich samych instrumentów, korzystających z wspólnego pulpitu) lub w zespole kameralnym nazywa się głosem (orkiestrowym).