Paulicjanie

Paulicjanie (ormiański: Պաւլիկեաններ) – średniowieczna grupa chrześcijańska powstała prawdopodobnie około VII wieku na terenach zamieszkiwanych przez Ormian, której początki i pochodzenie są niejasne. Wiadomo, że paulicjanie zamieszkiwali południowo-wschodnią część Azji Mniejszej, a w wyniku przesiedleń pojawili się także w Tracji. Największy rozkwit paulicjanizmu miał miejsce w IX wieku, ale w X wieku w Bizancjum grupa ta zaczęła zanikać. Jej ostatni wyznawcy w XVIII wieku przyjęli katolicyzm. Od początków swojego istnienia grupa ta była uważana za heretycką, najpierw przez Kościół ormiański^[1], później przez ortodoksyjny Kościół bizantyjski^[2].

Paulicjanie byli wyznawcami chrześcijańskiego dualizmu. Wierzyli w istnienie dwóch bogów, w dwa akty stworzenia. Byli „doketami” – zaprzeczali, iżby Syn Boży faktycznie cierpiał na krzyżu jako człowiek, ponieważ zrzucił on tylko grzeszną, cielesną powłokę. Po wygnaniu z Bizancjum walczyli wspólnie z Arabami przeciw Bizancjum, później zaś część z nich sprzymierzyła się z Turkami, istnieją relacje o żołnierzach paulicjańskich walczących przeciwko krzyżowcom. Inna grupa paulicjan została przesiedlona przez cesarzy bizantyjskich do Tracji, gdzie ich poglądy spotkały się z zainteresowaniem ze strony części miejscowych, dając w ten sposób początek bogomilizmowi.