Rzeczpospolita Polska

Rzeczpospolita Polska (RP) – oficjalna nazwa państwa polskiego od drugiej połowy XVII wieku do 1795 (jedna z wielu stosowanych wówczas)^[1] oraz od 14 marca 1919^[2] do 22 lipca 1952 i ponownie od 31 grudnia 1989.

Słowo rzeczpospolita oznacza to samo co słowo republika, jednak współcześnie jest stosowane wyłącznie w odniesieniu do Polski, Republiki Rzymskiej, Republiki Weneckiej lub Republiki Nowogrodzkiej. Historyczne połączenie Polski i Litwy nazwano Rzecząpospolitą Obojga Narodów ze względu na status republikański państwa, a nie dlatego, że to było połączenie Polski z innym krajem. Do czasów II wojny światowej w nomenklaturze polityczno-prasowej słowem rzeczpospolita określano również inne państwa o ustroju republikańskim np. Rzeczpospolita Francuska.

Wzorem Francji w historiografii i publicystyce polskiej stosuje się numerację RP^[3], przy czym inaczej niż we Francji zmiany kolejnego numeru Rzeczypospolitej nie następowały po każdej zmianie ustrojowej (np. po wprowadzeniu Konstytucji kwietniowej w 1935 roku), ale po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 i 1989 roku. W historii Polski wyróżnia się trzy Rzeczypospolite (nie licząc okresu 1944–1952 i PRL).

↑ Pacta conventa zawierały różne warianty. Np. Michała Korybuta z 1669 (Volumina Legum t. 5 s.13 punkt 61) „Rzeplitej oboyga narodow Polskiego y Litewskiego”, Augusta II z 1697 (t.6 s.11) „Rzeczypospolitey Korony Polskiej y W. X. Lit.”, Stanisława Augusta z 1764 „Rzeczypospolitey oboyga narodow Polskiego y Litewskiego” (Articuli pactorum Conventorum). Przy ratyfikacji traktatu Grzymułtowskiego w 1710 nazwę państwa określono jako „cała Rzeplita obojga narodów Korony Polskiej i WXL” (VL, t. 6, s.76).
↑ M.P. z 1919 r., nr 60
↑ Numerację RP zastosowano również w preambule Konstytucji RP z 1997 roku (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483), powołując się na tradycje I i II Rzeczypospolitej wzywa się, aby w III opierano się na poszanowaniu zasad w niej zapisanych.

[1] Pacta conventa zawierały różne warianty. Np. Michała Korybuta z 1669 (Volumina Legum t. 5 s.13 punkt 61) „Rzeplitej oboyga narodow Polskiego y Litewskiego”, Augusta II z 1697 (t.6 s.11) „Rzeczypospolitey Korony Polskiej y W. X. Lit.”, Stanisława Augusta z 1764 „Rzeczypospolitey oboyga narodow Polskiego y Litewskiego” (Articuli pactorum Conventorum). Przy ratyfikacji traktatu Grzymułtowskiego w 1710 nazwę państwa określono jako „cała Rzeplita obojga narodów Korony Polskiej i WXL” (VL, t. 6, s.76).

[2] M.P. z 1919 r., nr 60

[3] Numerację RP zastosowano również w preambule Konstytucji RP z 1997 roku (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483), powołując się na tradycje I i II Rzeczypospolitej wzywa się, aby w III opierano się na poszanowaniu zasad w niej zapisanych.

[1]

[2]

[3]