Socjalizm

Socjalizm (łac. socialis – społeczny) – system gospodarczy oparty na społecznej własności środków produkcji. Socjalizm stoi w opozycji do kapitalizmu i innych systemów organizacji społeczeństwa opartych na prywatnej własności środków produkcji^[1][2][3].

Filozofowie, ekonomiści i socjologowie rozpoznają różne odmiany socjalizmu w teorii i praktyce^[4]. Choć trudno objąć jedną definicją wszystkie rodzaje socjalizmu, społeczna własność środków produkcji jest ich wspólnym elementem. Społeczna własność może być publiczna, kolektywna, kooperacyjna lub udziałowa.

Socjalizm wywodzi się od filozofii rozwijanej na przełomie XVIII i XIX wieku przez działaczy, tj. Henriego de Saint-Simon, Pierre’a Leroux, Charlesa Fouriera i Roberta Owena. Celem ówczesnych socjalistów było zbudowanie społeczeństwa, w którym wszyscy jego członkowie mieliby równy stan posiadania, gdzie siły rynkowe nie są głównym mechanizmem podziału bogactwa oraz państwa, w którym funkcjonowanie społeczeństwa opiera się nie na własności prywatnej, lecz na wspólnej własności, wzajemnej współpracy i altruizmie.

Teoretykami socjalizmu połowy XIX w. byli między innymi: Karol Marks, Fryderyk Engels, Pierre-Joseph Proudhon i Michaił Bakunin – twórcy kolejno marksizmu, anarchizmu i anarchokolektywizmu. Wkrótce, na gruncie marksistowskiej wersji socjalizmu, powstały ideologie: komunistyczna oraz socjaldemokratyczna. Elementy ideologii socjalistycznej są łączone m.in. z: chrześcijaństwem, islamem, nacjonalizmem etc.