Sumer (Szumer, Sumeria; sum. 𒌦 𒊕 𒈪 𒂵 Ki-en-gir, hebr. שִׁנְעָר Szinear[1][2] – por. Rdz 10:10) – starożytna kraina leżąca w południowej części Mezopotamii (dzisiaj południowy Irak). Zamieszkiwali ją Sumerowie, którzy stworzyli wysoko rozwiniętą cywilizację uznawaną za kolebkę kultur Bliskiego Wschodu i Europy. Wybudowali na terenie Mezopotamii szereg miast, z których największe to: Eridu, Ur, Lagasz, Umma, Uruk, Kisz, Sippar.
Sumerowie prowadzili osiadły tryb życia. Trudnili się głównie hodowlą, rolnictwem i rzemiosłem. Nie utworzyli jednak scentralizowanego państwa, a jedynie system miast-państw. Każde z nich posiadało swojego króla, zarazem najwyższego kapłana, w którego rękach spoczywała władza religijna, administracyjna, jak również militarna.