Szacunek brakarski – szacunkowe ustalenie za pomocą określonych metod ilości i jakości sortymentów drewna okrągłego możliwych do pozyskania z drzew (drzewostanów) przeznaczonych do wycięcia w danym, najczęściej kolejnym roku. Przy wykonywaniu szacunku brakarskiego określa się także warunki i sposób pozyskiwania oraz wywozu drewna, a także przybliżony termin wykonywania prac. Zestawienia szacunku brakarskiego są podstawą do sporządzania rzeczowego i finansowego planu pozyskania drewna oraz dostarczają danych do krajowego bilansu drewna.
Obecnie szacunek brakarski przewiduje cztery metody zbierania danych, stanowią one podstawę do przeliczeń w programie komputerowym ACER, generującym wniosek cięć (jednoroczny plan cięć). Są to metody:
- Szacowanie posztuczne inaczej metoda posztuczna lub metoda pomiaru wszystkich drzew. W metodzie tej każde drzewo oddzielnie podlega ocenie wymiarów i jakości pod kątem jego przydatności na określone sortymenty. Stosowana jest w drzewostanach rębnych oraz przedrębnych IV i starszych klas wieku. Jest to metoda najdokładniejsza, jednocześnie najbardziej pracochłonna i czasochłonna. Stosuje się ją do zrębów właśnie ze względu na dokładność. W starszych klasach wieku rosną drzewostany złożone z drzew o dużych wymiarach, o dużej masie. Duża dokładność szacunku powoduje zwiększenie dokładności zysku finansowego uzyskanego ze sprzedaży drewna.
- Szacowanie na podstawie powierzchni próbnych inaczej metoda powierzchni próbnych. Metoda polega na określeniu wymiarów i jakości sortymentów na powierzchni próbnej (minimum 5 – 10% całkowitej powierzchni drzewostanu) i na tej podstawie określenie struktury sortymentów dla całego drzewostanu. Stosowana jest w drzewostanach II i III klasy wieku przeznaczonych do trzebieży i czyszczeń późnych. W drzewostanach o zróżnicowanej strukturze nawet dla doświadczonego leśniczego 10% powierzchnia próbna może okazać się za mało dokładna. Statystycznie metoda ta jest mniej dokładna od metody posztucznej, ale dokładniejsza od metody według wyników z lat ubiegłych.
- Szacowanie przez porównanie na podstawie wyników z lat ubiegłych, metoda według wyników z lat ubiegłych. Metoda służy do ustalania rozmiaru pozyskania drewna w użytkach przygodnych, w drzewostanach równowiekowych iglastych II klasy wieku oraz w drzewostanach jednogatunkowych i jednowiekowych użytkowanych rębnią zupełną, w których zakładane zręby dają stale zbliżone wyniki. Jest to metoda najmniej pracochłonna i najmniej dokładna.
- Za pomocą drzew modelowych – rzadka i mało stosowana metoda w praktyce leśnej, częściej w badaniach naukowych. Polega na wybraniu w drzewostanie drzewa o cechach pośrednich dla innych drzew i na podstawie jego wymiarów obliczenia masy i rodzajów sortymentów do pozyskania.