Back Ouverture ALS افتتاحية (مسرح) Arabic افتتاحيه ARZ Obertura AST Uvertüra Azerbaijani Уверцюра Byelorussian Увертюра Bulgarian Obertura (música) Catalan ئوڤرتیور CKB Předehra (hudba) Czech

Uwertura

Pierwsza strona rękopisu uwertury do opery Armida Antonia Salieriego

Uwertura (fr. ouverture[1] – otwarcie, rozpoczęcie[2]; także intrada, entrée[3], w XVII wieku: symfonia[4], sinfonia[5][6]) – niecykliczna[7] instrumentalna forma muzyczna, najczęściej w formie sonatowej[8][9][7][10][2] stanowiąca wstęp do opery[11][5], oratorium[12][a][13][5], baletu[14], kantaty[5] lub innego większego dzieła muzycznego[2], lecz również dramatów teatralnych[15] wykonywana przez orkiestrę.

Pomimo jej nietanecznego charakteru[16], jest to również jedna z możliwych nazw (wymiennie z sinfonią[17]) części wstępnej suity barokowej[5][18], która najczęściej przyjmuje wtedy formę uwertury francuskiej[19][20][21][17], przy czym ostatnia część może ograniczać się do roli cody[17]. Uwertura może być również osobnym dziełem koncertowym[9][4][7].

Ferenc Liszt nazywał uwerturami niektóre ze swoich poematów symfonicznych[9], zapewne z powodu ścisłego w owym czasie związku uwertury z formą sonatową[22], Claude Debussy zaś nazwał jedną ze swoich uwertur koncertowych preludium (Prélude à l'après-midi d'un faune)[11]. Georges Bizet oraz Nikołaj Rimski-Korsakow określali niektóre swoje uwertury mianem audabe[23].

Za jedną z najwybitniejszych uwertur uznaje się uwerturę do Snu nocy letniej Williama Szekspira skomponowaną w 1826 przez 17-letniego Felixa Mendelssohna-Bartholdyego[9].

Z całą pewnością uwertura włoska z jej dominacją żywego tempa ilustruje witalność neapolitańczyków, gdy uwertura francuska może być potraktowana jako idealna ilustracja arystokratycznej godności i dworskiego przepychu[24].

Bogusław Schaeffer, Dzieje muzyki
  1. ↑ Habela 1988 ↓, s. 134.
  2. ↑ a b c Habela 1988 ↓, s. 221.
  3. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1987 ↓, s. 58.
  4. ↑ a b Wójcik 2006 ↓, s. 125.
  5. ↑ a b c d e Wójcik 2006 ↓, s. 138.
  6. ↑ Habela 1988 ↓, s. 175.
  7. ↑ a b c Wójcik 2006 ↓, s. 139.
  8. ↑ Michels 2003 ↓, s. 423.
  9. ↑ a b c d Michels 2003 ↓, s. 501.
  10. ↑ Habela 1988 ↓, s. 66.
  11. ↑ a b Schaeffer 1983 ↓, s. 273.
  12. ↑ Schaeffer 1983 ↓, s. 199.
  13. ↑ Michels 2003 ↓, s. 459.
  14. ↑ Reiss 1987 ↓, s. 357.
  15. ↑ Schaeffer 1983 ↓, s. 494.
  16. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1989 ↓, s. 267, 268.
  17. ↑ a b c Wójcik 2006 ↓, s. 98.
  18. ↑ Frączkiewicz i Skołyszewski 1988 ↓, s. 47.
  19. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1987 ↓, s. 83, 85.
  20. ↑ Reiss 1987 ↓, s. 75.
  21. ↑ Michels 2003 ↓, s. 357.
  22. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1987 ↓, s. 800, 801.
  23. ↑ Habela 1988 ↓, s. 20.
  24. ↑ Schaeffer 1983 ↓, s. 200.


Błąd w przypisach: Istnieje znacznik <ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>
BŁĄD PRZYPISÓW

Developed by StudentB