Wojna domowa w Rosji

Wojna domowa w Rosji

Zgodnie z ruchem wskazówek zegara, od góry: żołnierze Armii Dońskiej z brytyjskim czołgiem Mark V w 1919 roku; maszerujący oddział Armii Czerwonej w marcu 1920 roku; żołnierze 1 Armii Konnej z taczanką; Lew Trocki przemawia do żołnierzy w 1918 roku; powieszenie robotników w Jekaterynosławiu przez wojska austro-węgierskie, kwiecień 1918
Czas	7 listopada 1917 – 25 października 1922
Miejsce	byłe Imperium Rosyjskie, Mongolia, Tuwa, Persja
Przyczyna	rewolucja październikowa
Wynik	decydujące zwycięstwo bolszewików w Rosji, na Ukrainie, Białorusi, Kaukazie Południowym, w Azji Środkowej, Tuwie i Mongolii; stabilizacja ZSRR; porażka bolszewików w Finlandii, Estonii, na Łotwie, Litwie i w Polsce oraz niepodległość tych państw
Strony konfliktu
„Czerwoni”: patrz tekst „Trzecia Siła”: patrz tekst „Biali”: patrz tekst Interwencjoniści: patrz tekst Niepodległościowcy: patrz tekst
Dowódcy
W. Lenin L. Kamieniew J. Swierdłow † M. Kalinin L. Trocki J. Vācietis S. Kamieniew I. Uborewicz W. Owsiejenko M. Frunze M. Murawjow † M. Boncz-Brujewicz D. Parski † W. Gittis N. Podwojski A. Kork W. Olderogge P. Dybienko W. Szorin A. Jegorow W. Jegoriew M. Tuchaczewski P. Lebiediew D. Nadiożnyj W. Blücher A. Samojło I. Smilga A. Awtonomow † B. Dumienko † S. Budionny I. Sorokin † F. Dzierżyński S. Ordżonikidze A. Aaltonen † D. Suche Bator K. Karabekir A. Krasnoszczokow B. Sawinkow N. Machno S. Karetnyk † F. Szczuś † D. Terpyło † M. Hryhorjew † A. Antonow † S. Pietriczenko A. Kiereński Ł. Korniłow † M. Aleksiejew † A. Dragomirow A. Kołczak † A. Denikin N. Judenicz A. Rodzianko M. Drozdowski † P. Wrangel J. Miller M. Diterichs W. Kappel † W. Maj-Majewski † A. Dutow † W. Bołdyriew D. Lebiediew ? M. Chanżyn G. Siemionow A. Piepielajew A. Kaledin † P. Krasnow A. Bogajewski S. Wojciechowski R. Gajda M. Alim Chan Juneýd † Ibrahim-bek İ. Enver † H. Eichhorn † R. Goltz P. Skoropadski E. Ironside M. Janin K. Ōtani J. Piłsudski C. Mannerheim S. Petlura J. Laidoner G. Kwinitadze S. Žukauskas S. Mehmandarow J. Balodis D. Kanajan K. Kandratowicz
Siły
3 000 000 żołnierzy[1] 2 400 000 białych, 255 000 żołnierzy alianckiej interwencji
Straty
ok. 1 500 000 żołnierzy 1 212 824 żołnierzy (dane są niekompletne)[1]
brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons

Wojna domowa w Rosji (ros. Гражданская война в России) – wojna domowa rozpoczęta po ustanowieniu przez bolszewików w wyniku zamachu stanu (rewolucja październikowa) komunistycznej władzy państwowej w Rosji. Zwolenników władzy bolszewików określano jako czerwonych, a przeciwników jako białych. 18 stycznia 1918 bolszewicy rozpędzili wybrane w demokratycznych wyborach w listopadzie-grudniu 1917 Zgromadzenie Ustawodawcze Rosji – Konstytuantę, w którym nie posiadali większości (ok. 25% mandatów) i krwawo stłumili pokojowe demonstracje w obronie parlamentu. Oznaczało to, że pokojowe odsunięcie od władzy bolszewików nie jest możliwe, a jedynym sposobem na to pozostaje walka zbrojna. Podpisanie traktatu brzeskiego (3 marca 1918) spowodowało narastanie oporu wewnętrznego i wywołało poparcie Ententy dla ruchu białych, a po zakończeniu I wojny światowej ograniczoną zewnętrzną interwencję. Za zakończenie wojny domowej jest uważane zajęcie Krymu przez Armię Czerwoną w listopadzie 1920 roku. Na Dalekim Wschodzie walki trwały jednak do 25 października 1922 roku (zdobycie Władywostoku). W Jakucji starcia zbrojne miały miejsce jeszcze w 1923 roku, a na Półwyspie Czukockim – do połowy 1924 roku.